Sinebel Yarma Vadisi ve Çevresinde (Pervari/siirt) Tektono-jeomorfolojik Şekiller

Abstract

Çalışma alanı, Anadolu'nun morfotektonik bölgelerinden olan Doğu Anadolu Sıkışma Rejimi Bölgesinde, Bitlis Zagros Kenet Zonu'nun segmentleriyle şekillendirilen tektonik bir kuşak üzerinde bulunmaktadır. Aynı zamanda Toros Orojen Kuşağı'nın doğusunda bulunan alanın ana yapısı, KB-GD yönlü uzanan kıvrımlı yapıdan oluşmaktadır. Ancak Alp Orojenezi'nin post-Miyosen döneminde paroksizmal safhalarıyla şiddetlenen dislokasyonları, genel morfografik yapıyı değiştirmiştir. Bu değişiklik, Jura–Kretase yaşlı masif kireçtaşlarının rijit karakterlerinden dolayı oluşan kırılmalarla gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanı çevresinde hâkim yapı kıvrımlı olsa da şekillendirici son hareket faylanma olmuş ve fay jeomorfolojisine ait birçok şekil bölgenin jeomorfolojik peyzajını zenginleştirmiştir. Bu çalışma, Sinebel Yarma Vadisi ve çevresinde bulunan tektono-jeomorfolojik şekillerin tespitini, litolojik, tektonik ilişkilerini ve peyzaja etkisini ortaya konulmasını amaçlamıştır. Arazi ve literatür çalışmaları sonucunda çalışma alanında kırık tektoniğini yansıtan birçok jeomorfik öge belirlenmiştir. Bunlar; asılı vadiler, asılı mağara, fay vadileri, fay diklikleri, basamaklı topoğrafya, façetalı tepeler, yönlü lapyalar, heyelanlar, kret, antesedant vadiler, sıralı kayşat konileri, kesilmiş tepeler, traverten, sıralı su kaynakları, çarpılmış vadi yamaçları ve eğim kırıklıklarıdır. İncelemeler sonucu bu şekillerin sıkışma ve gerilme tektoniğine bağlı olarak oluştukları anlaşılmıştır. Alanın jeomorfolojik peyzajı tektono-dinamik karakterlidir. Daha sonra denüdasyonel süreçlerin devreye girmesiyle de polijenik bir topografya özelliği kazanmıştır.