The Dispersion of Asbestos Formed Fibrous Minerals in Van Lake and Their Possible Effects on Human Health

Abstract

ÖZETVAN GÖLÜ HAVZASINDA GÖZLENEN ASBEST FORMLULİFSİ MİNERALLERİN DAĞILIMLARI VE İNSAN SAĞLIĞIÜZERİNE OLASI ETKİLERİTÜRKOĞLU, ÖzlemYüksek Lisans Tezi, Jeoloji Mühendisliği Anabilim DalıTez Danışmanı: Prof.Dr.A. Ümit TOLLUOĞLUŞubat 2006, 76 sayfaVan ve çevresinde görülen asbest formlu minerallerin çevre ve insanüzerindeki etkilerini araştırmaya yönelik bu çalışmada Gevaş, Özalp ve Erek Dağıolmak üzere 3 farklı pilot bölge seçilmiştir. Pilot bölgeler daha önce yapılan jeolojikharitalar referans alınarak seçilmiş ve bu bölgeler içerisinde de lifsi formaların gözledahi rahatça ayırt edilebildiği ana kayaç ve bu kayaçlar tarafından beslenen tarımalanlarından, kayaç ve toprak örneklemeleri yapılmış aynı zamanda içme suyudepolarının tabanından sediman örnekleri alınarak, XRD analizi ile tüm mineraliçeriği belirlenmiştir.Dünyada geniş asbest yatağına sahip olan pek çok ülke arasında Türkiyeasbestle ilişkili endemik pulmoner hastalıklar açısından yüksek potansiyele sahiptir.Bu yüksek potansiyelin sebebi kırsal alanda yaşayan nüfusun çok olması ve jeolojikyapıdır. Van ve çevresinde görülen kanser vakaları arasında da ilk sırada mide veözefagus kanserleri yer almaktadır. Bu kanserlerin hangi faktöre bağlı olarakoluştuğu kesin olarak belirlenmekle birlikte jeolojik faktörlere de bağlı olabileceğidüşünülmektedir. XRD analizleri, Gevaş ilçesinde % 0- 75 oranları arasında, Özalpilçesinde %0-100 arasında, Erek bölgesinde ise %98-100 arasında değişen anakayaca ait krizotil yüzdesi vermiştir. 3 pilot bölgenin tarım havzalarından alınantoprak örneklerinde ise eser miktardan % 76'ya kadar değişen oranlarda krizotilbulunduğunu görülmüştür, Gevaş ve Özalp ilçeleri içme suyu depolarınıntabanından alınan sediman örneklerindeki % 4-66 arasında değişen krizotil varlığısebebiyle de, elde edilen tüm veriler başlangıçta bu görüşü desteklemiştir. Y.Y.Ü.Araştırma Hastanesi onkoloji, gastroentroloji polikliniklerinin hasta kayıt defteriincelenerek bölgelere göre kanser türü ve dağılımını ortaya koyan istatistikoluşturulmaya çalışılmıştır. Türkiye'nin diğer bölgelerinde görülen asbest ilişkiliakciğer kanserinin aksine Van ve çevresinde mide ve özefagus kanserleriningörülmesi ve krizotil varlığı, akla krizotilin kıvrımlı yapısından dolayı havada asılıhalde kalabildiğini bu nedenle solunum yollarıyla vücuda daha az orandagirebileceğini ancak tarım ürünleri ve su ile rahatça sindirim yollarına girip GİS(sindirim sistemi) kanserlerine neden olabileceği düşüncesini akla getirmektedir.Yüzüncü Yıl Üniversitesi Araştırma Hastanesi Pataloji servisi arşivinde yeralan kanserli doku hücrelerinden bazı kesitler polarizan mikroskopta incelenmiş, budokularda lifsi formlara rastlanmamıştır.Anahtar kelimeler: Asbest, Gevaş, İnsan sağlığı, Özalp, Vangölü havzası,iABSTRACTTHE DISPERSION OF ASBESTOS FORMED FIBROUS MINERALS INVAN LAKE AND THEIR POSSIBLE EFFECTS ON HUMAN HEALTHTÜRKOĞLU, ÖzlemMsc, Geology Engineering DepartmentSupervisor: Prof. Dr. A. Ümit TOLLUOĞLUŞubat 2006, 76 pagesIn this research about the effects of asbestos formed minerals on environmentand humans in Van and around this city, 3 different pilot regions have been chosenwhich are Gevaş, Özalp and Erek. Pilot regions have been chosen, taking the geologicalmaps made before as reference and in these regions rock and soil have been sampledfrom the main rock in which fibrous strips can easily be seen and also from agriculturalregions that is being fed by these rocks, at the same time sediment samples have beentaken from the base of drinking water tanks, and all contents of minerals have beenanalysed by XRD method.In Van and around this city, stomach and oesophagus are the 2 most commoncancers. However the factor that causes these cancers is not exactly known yet, it isconsidered that geological factors might cause these cancers. XRD analysis have giventhese changing rates of crizotil that belongs to main rock and they are between 0-75 % inthe town Gevaş, 0-100 % in the town Özalp, 98-100 % in Erek area, and also in soilsamples taken from agricultural areas of 3 pilot regions crizotil has been found indifferent rates from bitty amount to 76%, and crizotil has also been found in sedimentsamples taken from base of drinking water tanks in Gevaş and Özalp in changing ratesof 4-66%, all these results have supported this idea from the beginning on. The mainreasons for stomach and oesofagus cancer around Van city seems to be crizotil whichcan suspend in air due to their spiral shape and can be absorbed in low ratios to the bodythrough respiration but more severely through farm goods and water absorbed throughthe digestive system causing GIS cancers, as opposed to lung cancers related to asbestosfaced in other areas.Some of the cancerous tissues in the pathology service of Y.Y.Ü InvestigationHospital have investigated with polorizan microscope but there is not found any fibrousminerals in these cancerous tissues.Key words: Asbestos, Gevaş, Human Health, Ozalp, Basin of Lake Vaniii