Third Millium Period (2000-2020) Mosques in Istanbul in the Context of the Effect of Tradition and Future Expectations

Abstract

20. yüzyılda modernleşmenin getirdiği yenileşme ile birlikte cami mimarisinde yeni arayışlara gidilmiştir. Bu da beraberinde Cumhuriyet döneminde inşa edilen camilerin değişime açık bir şekilde, insanların ihtiyaçlarına cevap veren ve hayatı kolaylaştıran bir teknolojiyle ele alınmasını sağlamıştır. Ancak yeni dönemin cami yapılarındaki plan tipolojisi, mimari ve bezeme üslubu ile malzeme ve teknik gün geçtikçe değişmiş, bu durum olumlu ve olumsuz sonuçları da beraberinde getirmiştir. Bugün inşa edilen camilerin bir kısmında geleneksel yapıya bağlı estetik unsurlar ve işlevsel özellikler belirginleşirken, bazılarında teknolojik özellikler ön plana çıkmış ve cami mimarisinde yenileşme kaçınılmaz bir hal almıştır. 2000-2020 yılları arasında İstanbul'da 1170 tane cami inşa edilmiş ve çalışma kapsamında bu camilerden on iki tanesi incelenmiştir. Bu bakış açısıyla, camilerdeki üslup arayışlarının, geleneksel cami mimarisine göre maneviyatı, estetiği ve işlevselliği nasıl etkilediği ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmanın kapsamına giren İstanbul'daki bazı camilerde estetik kaygının öne çıktığı mimari özellikler, yapıları özgün hale getirmektedir. Ancak bu durum yapıların işlevselliğini olumsuz yönde etkileyebilmektir. Bunun beraberinde getirdiği ikilem, geleneksel ve modern yaklaşımlara yansımıştır. Bu şekilde tasavvur edilen camilerin arasındaki farklar, mimari, tezyini ve manevi yönleriyle açıklanmaya çalışılmıştır. Neticede İslamiyet, ruha ve öze önem veren bir dindir. Cami mimarisinde sadece işlevsellik yeterli değildir. İnsana, mekândaki maneviyatı hissettirmek gerekir. İncelenen camilerde, bu duyguların insanlara ne kadar ulaşabildiği, mimarlar tarafından bu ölçülerin ne kadar göz önünde bulundurulduğu değerlendirilmiştir. Alışılmışın dışındaki tasarımlarla inşa edilen bu camilerde, teknoloji, kurgu ve biçim olgularının dengeli bir şekilde planlanması sağlanmalıdır. Bu anlayışla inşa edilen camiler, mimari estetiğe katkıda bulundukları gibi, bir yandan da toplum tarafından kabul gören yapılar olacaktır.

With the innovation brought by modernization in the 20th century, new searches were made in mosque architecture. This also enabled the mosques built in the Republican period to be handled with a technology that responds to the needs of people and makes life easier, open to change. However, the plan typology, architectural and decoration style, materials and techniques in the mosque structures of the new period have changed day by day, and this situation has brought positive and negative results. In some of the mosques built today, aesthetic elements and functional features related to the traditional structure have become evident, while in some of them technological features have come to the fore and innovation in mosque architecture has become inevitable. From this point of view, it has been tried to reveal how the search for style in the mosques built in Istanbul between 2000-2020 and examined within the scope of the study affects spirituality, aesthetics and functionality compared to traditional mosque architecture. In some mosques in Istanbul, which are included in the scope of the study, the architectural features that emphasize aesthetic concerns make the structures original. However, this situation may negatively affect the functionality of the structures. The dilemma that this brings is reflected in traditional and modern approaches. The differences between the mosques conceived in this way have been tried to be explained in terms of architecture, decoration and spirituality. After all, Islam is a religion that gives importance to the soul and essence. Only functionality is not enough in mosque architecture. It is necessary to make people feel the spirituality of the place. In the mosques examined, it has been evaluated how much these feelings can reach people and how much these measures are taken into consideration by the architects. In these mosques, which were built with unusual designs, a balanced planning of technology, fiction and form should be ensured. Mosques built with this understanding will not only contribute to architectural aesthetics, but will also be structures that are accepted by the society.