Formaldehitin Subletal Konsantrasyonlarının Sazan (Cyprinus Carpio L., 1758) Balığı Üzerindeki Toksik Etkileri

Abstract

Formaldehit (FA) akuakültür ve süs balığı yetiştiriciliğinde antiparazitik bir ajan ve genel bir dezenfektan olarak yaygın olarak kullanılır. Bu çalışma, çok farklı kullanım alanlarına sahip olan FA'nın sazan balığı üzerindeki kronik toksik etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Ortalama ağırlıkları 9.8±3.1 g ve ortalama boyları 7.3±0.7 cm olan sazan (Cyprinus carpio) balığı, yarı statik test yöntemi kullanılarak, FA'ya kronik olarak maruz bırakılmıştır. Subletal konsantrasyonlar 0, 20, 30, 40 mg/L olarak uygulanmıştır. Biyodeney 23 °C'de, 60 gün devam ettirilmiştir. Analiz ve değerlendirmeler için 15, 30 ve 60 günde balık örneklemesi yapılmıştır. Disekte edilen balıklardan alınan karaciğer ve solungaç dokusunda histolojik incelemeler yapılmıştır. Redükte glutatyon (GSH) içeriği, glutatyon S-transferaz (GST), süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT) aktivitesi karaciğer ve solungaç dokusunda belirlenmiştir. Dokulardaki morfolojik değişiklikler, solungaç primer lamellerinde yüzey epitel hücrelerinde çoğalma, sekonder lamellada epitel tabakada ayrılma, karaciğerde vakuolizasyon olarak tespit edilmiştir. GST'nin karaciğerde 40 mg/L'de 15 günde önemli olarak genelde azaldığı; SOD'un karaciğerde 20, 30 mg/L'de 15 günde önemli olarak azaldığı; CAT'ın karaciğer ve solungaçta 30 mg/L'de 15 ve 60 günde önemli olarak değiştiği görülmüştür. Bu çalışmayla FA'nın sazan balığında incelenen kriterler için hafif toksik etkiye sahip olduğu düşünülebilir. FA akuakültürde çok yaygın kullanıldığından, kontrolsüz ve gereksiz kullanımından kaçınılması oluşabilecek olumsuz biyolojik etkilerini azaltacaktır