Doğu Anadolu Yüksek Platosundaki Olası Pliyosen? Yaşlı Plato ve Yerel Bazaltik Volkanizmanın Jeokimyasal ve Petrolojik Evrimi: Litosferik Ve/veya Astenosferik Mantonun Etkileri ve Magma Odası Evrim Süreçleri (FC, Afc, Mağma Karışımı)

Abstract

Doğu Anadolu Bölgesi?nde çarpışmayla ilişkili Neojen volkanizması Arabistan ve Avrasya plkaları arasındaki kıta kıta çarpışmasından sonar başlamış ve kuzeyde Erzurum-Kars Platosu?ndan güneyde Karacadağ volkanına kadar geniş bir alana yayılmıştır. Bölgede volkanizma üzerine yaptığımız son çalışmalar ve bu proje çalışması volkanik aktivitenin Pliyosen zaman aralığında çıkan volkanik ürünlerin yayılımı ve hacmi açısından zirve yaptığını ve Kuvaterner boyunca aynı etkinlikte devam ettiğini göstermiştir. Yaş verileri bu Orta Mİoysen-Geç Pliyosen magmatik aktivitenin yaşının 12.5-2.5 milyon yıl arasında değiştiğine işaret eder. MELTS modellemesinin sonuçları Pliyosen bazaltik volkanizmasını oluşturan magmaların 1-5 kbar basınç ve % 0 ? 2 arasında değişen H2O içeriğiyle fraksiyonel kristallenmeye maruz kaldıklarına işaret eder. Iz element ve Sr,Nd, Pb ve ?O izotopik verileri kullanılarak elde ettiğimiz EC-AFCpetrolojik modelleme hesaplamaları bazaltik lavların kıtasal kirlenme ile birleşik fraksiyonel kristallenme süreçlerinden etkilenmediğini, bunun aksine evrmileşmiş lavların yaklaşık %2-7 arasında asimilasyon oranına sahip olduklarını ortaya çıkarmıştır. En az evrimleşmiş primitive bazaltik örneklerde Büyük iyon yarı çaplı elementlerin (LILs) ve hafif nadir toprak elementlerin (LREEs) yüksek alan şiddetli elementlere gore belirgin zenginleşmesi ve yüksek Sr, Hf ve Pb ile düşük 143Nd/Nd144 izotopik oranları Pliyosen bazaltik volkanizmasının manto kaynak alanının, alter okyanus kabuğu erigmeleri ve akışkanlardan ziyade dalmış sedimentin yaklaşık %2-7 arasında değişen ergimelerinden türeyen ergiyigler ile zenginleştiğine işaret eder. Pliyosen bazaltik volkanizması için yapılan ergime modellemelerinin sonuçları, söz konusu magmaların oluşumunda derin ve sığ kökenli mantoların farklı oranlarda ergimesinin belirleyici olduğunu ve kaynak alanın zaman içinde spinel peridotit bileşimine doğru değiştiğini; bu sırada türeyen magmaların ise alkaliden subalkali karakterine doğru yöneldiğini göstermiştir. Petrolojik modellerimiz, Pliyosen bazaltik volkanizmasında ergime derecelerinin yaklaşık % 0.8 ile % 5 arasında değiştiğine işaret etmektedir. Manto kaynağındaki spinel katkısı ve ergime derecesinin zaman içinde giderek artması, türeyen bazaltik magmaların karakterlerinin alkaliden subalkaliye değişmesine neden olmuştur. Bu Pliyosen?de metasomatize litosferik mantonun delaminasyonu ile derin astenosferik ve sığ litosferik mantoların kısmi ergimeleri ve sonra birbirleriyle karışmaları ile açıklanabilir.