Van Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Osmanlı Resmi (KURUM ve Makam) Mührü

Abstract

Van Müzesi kurulduğu günden bu yana tarih öncesi ve tarih sonrası birçok medeniyete ait eserleri bünyesinde barındırmaktadır. İlk olarak 1932 yılında Van Milli Eğitim müdürü tarafından yörede toplanan taşınır kültür varlıkları, 1945 yılında müze müdürlüğünün kurulmasıyla buraya taşınmış ve kayıt altına alınmıştır. 1972 yılında açılışı yapılan binada özellikle Urartu dönemi başta olmak üzere birçok medeniyete ait eserler sergilenmiştir. 2011 Van depreminden sonar müze binası hasar almış ve yeni bir binaya ihtiyaç duyulmuştur. Depremden sonra yapımına başlanan müze binası çağın gereksinimlerine göre yapılarak 2019 yılında yeniden hizmet vermeye başlamıştır. Müzede bulunan birçok eser içerisinde Osmanlı mühürleri önemli bir yere sahiptir. Osmanlılarda mühür şahıs (zat), resmi (kurum ve makam), vakıf ve tılsım mühürleri olarak gruplara ayrılmaktadır. Birçok müzede olduğu gibi Van Müzesi’nde de bu gruplara ayrılan 39 eser bulunmaktadır. Bu eserler içerisinde resmi işlerde kullanılan 10 adet mühür incelenmiştir. Eserler; dönem, malzeme, teknik, süsleme, form, yazı türü yönünden değerlendirmeye alınmıştır. Mühürlerin yapımında pirinç, bakır, gümüş, bronz, tunç vb. Madenler kullanılmıştır. Türk İslam sanatları eserlerinin çoğunda önemli bir yeri olan hat sanatı mühür sanatınında gelişmesinde önemli bir yere sahiptir. Mühürlerin ortaya çıkarılmasında süsleme sanatlarının yanı sıra sülüs, ta’lik, rik’a, ve mahalli yazı gibi farklı hatlardaki yazı çeşitleriyle kazımalar yapılmıştır. Mühürlerin özellikle sapları (tutamak) çeşitli formlarda karşımıza çıkmaktadır. Bu tutamaklar sabit veya katlanabilir formlarda karşımıza çıkmaktadır. Osmanlılarda uzun bir eğitim sürecinden geçen ve tezyin, edebiyat, kazıma gibi birçok zor sanatı bir araya getiren hakkaklar önemli eserler ortaya çıkarmışlardır.