Erbil Merkez Alt Havzası'nda (erbil-ırak) Atık Su Nedeniyle Yeraltı Suyu Kuyularındaki Kirlenmenin Araştırılması

Abstract

Çalışma alanı, Erbil Merkez alt havzası, Arap levhasında Irak'ın (Irak'ın kuzeyi) durağan şelf tektonik biriminin eteklerinde yer almaktadır. Son zamanlarda, Erbil Merkez Alt Havzasında sürekli artan sosyo-ekonomik gelişme ve nüfus nedeniyle tarımsal, endüstriyel ve evsel su kullanımları için yüzey suyu kaynaklarının yetersiz kalmasından dolayı yeraltısuyu talebi önemli ölçüde artış göstermiştir. Bu çalışmada alt havza genelinde yer alan su kaynaklarında su kalitesini belirlemek amacı ile Mayıs 2020 ve Eylül -2020 olmak üzere iki farklı dönemde örnekleme çalışmaları yapılmıştır. Bu amaçla 27 adet kuyu suyu ve 3 adet de yüzey suyu numunesi olmak üzere olmak toplam 30 numune toplanmış ve analiz edilmiştir.Genel su kimyası analiz sonuçları yüksek NO3, COD, BOD5 konsantrasyonlarının bulunduğu yerler dışında, genel su kalitesinin içme amaçlı uygun olduğunu göstermektedir. Kuyu ve atık su kanallarında çoğu eser metal analizi sonuçları (Fe hariç) IQWS (2010) ve WHO (2011) standartlarındaizin verilen sınırların (0.3 mg / L) altında bulunduğunu göstermektedir. Yağışlı ve kurak mevsim hidrojeokimyasal faktör analizinin sonuçları, çıkarılan ilk beş ve altı bileşenli özdeğerlerin>1 olduğunu ve sırasıyla toplam varyansın yaklaşık %94.844 ve %96.26'sına karşılık geldiğini göstermektedir. Faktör analizi, yağışlı ve kurak mevsimde yeraltı suyu kalitesinin, ters iyon değişimi, bozunma gibi doğal, jeojenik süreçler yerine toprak katmanlarından sızıntı, fosseptik atıkları, endüstriyel atıklar ve tarım faaliyetleri gibi antropojenik kirlilik kaynakları ile önemli ölçüde ilişkili olduğunu göstermiştir.

The study area, the Erbil Central Sub-Basin, is located within the foothill zone in the stable shelf tectonic unit of Iraq (northern Iraq) in the Arabian plate. Recently, groundwater demand has increased significantly due to insufficient surface water resources for agricultural, industrial, and domestic water uses depend on ever-increasing socio-economic development and population in the Central Sub-Basin of Erbil. In this study, sampling studies were carried out in two different periods, May 2020 and September 2020, to determine the water quality in water resources located throughout the sub-basin. For this purpose, a total of 30 samples, including 27 groundwater wells, and 3 waste water samples from channels, were collected and analyzed.The general hydrochemical analysis indicates that overall water quality suitable for drinking purposes except where elevated NO3, COD, BOD5 concentrations are found. Most trace metal analysis results (except for Fe) in wells and wastewater channels show that they are below the permissible limits (0.3 mg/L) from IQWS (2010) and WHO guidelines (2011). The results of the factor analysis for the wet and dry season hydrogeochemical indicate that the first five and six-component extracted have eigenvalues>1 and correspond to approximately 94.844 and 96.26 % of the total variance, respectively. The factor analysis indicated that groundwater quality in the wet and dry season are significantly associated with anthropogenic pollution sources such as leaching from soil layers, cesspools wastes, industrial wastes, and agriculture activities rather than natural, geogenic processes such as reverse ion exchange, the weathering of carbonate minerals from geologic formations outcropping throughout the Erbil Central Sub-Basin