Ortaokul Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin kişilik özelliklerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmek ve öğrencilerin kişilik özelliklerini incelemektir. Araştırma, küme örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen ve Van ili merkez ilçelerinde bulunan ortaokullarda öğrenim gören 920 öğrenciyle yürütülmüştür. Araştırmada araştırmacılar tarafından geliştirilen “Beş Faktör Kişilik Ölçeği” kullanılmıştır. Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) sonucunda, ölçeğin 20 maddeden oluşan beş faktörlü bir yapı sergilediği ve toplam varyansın %66.720'sini açıkladığı belirlenmiştir. Belirlenen beş faktörlü yapı Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile doğrulanmıştır. Ölçeğin güvenirliğini belirlemeye yönelik Cronbach Alpha değerleri sırasıyla 0.86, 0.85, 0.80, 0.82 ve 0.79 olarak hesaplanmıştır. Bu değerler ölçeğin geçerli ve güvenilir bir veri toplama aracı olduğunu göstermektedir. Verilerin analizinde ortalama, standart sapma, t testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, öğrencilerin nevrotiklik özelliklerinin düşük, dışadönüklük ve özdenetim özelliklerinin orta, yumuşak başlılık ve deneyime açıklık özelliklerinin ise çok yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada öğrencilerin dışadönüklük, yumuşak başlılık (geçimlilik) ve nevrotiklik (duygusal dengesizlik) kişilik özelliklerinin cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermediği ancak kız öğrencilerin erkeklere kıyasla özdenetim (sorumluluk) ve deneyime açıklık kişilik özelliklerinin daha yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin kişilik özelliklerinin öğrenim gördükleri okulun sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarından hareketle, öğretme-öğrenme süreçlerinde öğrencilerin dışadönüklük ve özdenetim özelliklerini kazandırmaya veya geliştirmeye yönelik öğrenci merkezli etkinliklerin, yöntem ve tekniklerin (proje, probleme dayalı öğrenme, istasyon vb.) işe koşulması önerilebilir.