History Manuals at Hâtif Divani

Abstract

Divan şairleri, edebiyatımıza İran'dan geçmiş tarih düşürme yöntemini çokça kullanmış; doğumdan ölüme, imaretten tahta çıkmaya, sünnetten evliliğe kadar pek çok konuyla alakalı tarih manzumesi yazmışlardır. Bu manzumelerin esas amacı şiirsel etkiden ziyade dönemindeki önemli olaylara ışık tutmaktır. Ayrıca tarih manzumeleri edebiyatın sosyal hayattan kopuk olmadığının da bir göstergesi olarak karşımızda durur. 18. yüzyıldan itibaren yaygınlaşan tarih düşürme yöntemi Hâtif Ali'yi de etkisi altına almış ve Divanı'nda 77 olaya tarih düşürmüştür. Hâtif Ali'nin tarih manzumelerini incelediğimiz bu çalışmamızda ilk önce 18. yüzyılın siyasi ve edebî görünümü hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından ebced hesabının ne olduğu ve nasıl yapıldığıyla ilgili, sonrasında da tarih düşürme yöntemi ve türleri ile alakalı bilgiler verilmiştir. Bu bölümden sonra Hâtif Ali'nin hayatı, sanatı ve eserleri ile ilgili bilgi verdiğimiz bölüme geçilmiş, ardından Hâtif Ali'nin tarih manzumeleri şerh edilerek hangi konu hakkında yazıldığı belirlenmiş ve bu beyitlerdeki harflerin ebced hesabına göre sayı değerleri toplanıp tarih hesaplanmıştır. Divan'da mevcut olan tarihle karşılaştırma yapılarak Hâtif Ali'nin tarih manzumeleri yazılış sebebine, beyit sayısına, kullandığı ölçüye ve tarih düşürme yöntemine göre sınıflandırılmış ve bunlarla alakalı bir değerlendirme de yapılmıştır.

Divan poets have used the method of relegating history from Iran to our literature a lot; They wrote history poems on many subjects from birth to death, from imaret to enthronement, from circumcision to marriage. The main purpose of these poems is to shed light on the important events of the period rather than the poetic effect. In addition, historical poems stand before us as an indication that literature is not disconnected from social life. The method of aborting dates, which has become widespread since the 18th century, also influenced Hâtif Ali and dropped the dates on 77 events in his Divan. In this study, in which we examine the historical poems of Hâtif Ali, firstly, information about the political and literary view of the 18th century is given. Then, information about what the abjad calculation is and how it is done, and then the method and types of date reduction is given. After this section, we went to the section where we gave information about Hâtif Ali's life, art and works, then the historical poems of Hâtif Ali were annotated and the subject was determined, and the number values of the letters in these couplets were summed according to the abjad calculation and the date was calculated. By comparing with the date available in the Divan, Hâtif Ali's date poems were classified according to the reason for writing, the number of couplets, the scale he used and the date reduction method, and an evaluation was made about them.