Şanlıurfa Doğal Barınak Besiciliğinde Zeolit Mineralinin Hayvan Refahı Üzerine Etkisi

Abstract

Sunulan çalışmada; Şanlıurfa yöresinde yaygın bir şekilde yapılan doğal barınak/mağara besiciliğinde hayvan refahının iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda; Şanlıurfa yöresi mağara hayvancılığında yeme katılan ve altlık olarak kullanılan Zeolit mineralinin kan serumu ve rumen parametreleri, hayvanların canlı ağırlıkları ve ahır havası üzerine etkisi araştırıldı. Çalışma; mağara şartlarında sığır besiciliği yapılan işletmelerde yürütüldü. Her birinde 40-50 baş kültür melezi ve 1-1.5 yaşları arasında sağlıklı erkek besi sığırı bulunan, 40 mağara kullanıldı. Bu mağaralar; her bir grupta 10 adet mağara olacak şekilde toplam 4 gruba ayrıldı. Kontrol grubunda, yemlerine zeolit katılmadı, altlık olarak zeolit kullanılmadı. Grup I’de altlık olarak zeolit kullanıldı, yemlerine zeolit katılmadı. Grup 2’de, yem katkısı olarak %2 zeolit içeren rasyon uygulandı, altlık olarak zeolit kullanılmadı. Grup 3’te ise hem %2 zeolit içeren rasyon uygulandı, hem de altlık olarak zeolit kullanıldı. Her gruptan 10 hayvan olmak üzere, toplam 40 hayvanda kan serumu biyokimyasal analizleri (total protein, üre, kolesterol, trigliserit, NEFA (Esterleşmemiş yağ asitleri), Ca, P, Mg, Na, K), rumen sıvısı analizleri (uçucu yağ asitleri, amonyak, pH) ve ahır amonyak gazı ölçümleri yapıldı. Deneme ortası ve sonunda rumen sıvısı amonyak düzeyi Grup 2 ve 3’te, rumen pH’sı ise Grup 3’te belirgin derecede düştü. Deneme ortası ve sonunda Grup 2’de serum kolesterol ve fosfor, Grup 3’te ise serum potasyum düzeyinde azalma gözlendi. Mağara ortamı amonyak gazı değerleri açısından Grup 1 ve 3’te, Kontrol ve Grup 2’ye göre azalma görüldü. Böylece, Grup 1 ve 3’te ahır kokusu önemli derecede azaldı (P<0.01). Sonuç olarak, besi sığırlarında yem katkı maddesi ve altlık olarak kullanılan zeolitin incelenen hematolojik ve biyokimyasal parametreler açısından önemli düzeyde bir değişiklik yapmadığı; hayvanların sağlığı, canlı ağırlıkları, ahır havası ve kokusuna olumlu etki yaparak hayvan refahına katkısı olduğu belirlendi.