The Soil Geography of Gevas Çadir Mountain and Uzuntekne Polye

Abstract

İnceleme alanı Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Murat Van Bölümü ve Van Gölünün güneyinde yer alan Gevaş İlçe Merkezi ve yakın çevresi, Çadır Dağı ve Uzuntekne Polyesidir. Aynı zamanda Güneydoğu Toros kenet kuşağında Bitlis Masifi üzerinde yer almaktadır. Çalışma alanının sınırları belirlenirken, Van Gölü Kapalı Havzasının güney sınırları ve Uzuntekne Kapalı Havzası dikkate alınmıştır. İnceleme alanının sınırları; kuzeyde Van Gölünün güney kıyıları, kuzeydoğu kesiminde Engil Çayı?nın genel olarak Gürpınar İlçesinden sonraki kısmı, güneydoğuda Boyunpınar ve Teknecik köyleri, güneyde Yukarı Narlıca ve Aşağı Narlıca köyleri, güneybatıda Deyriberena Tepesi (3293 m) ve Şehit Tepe (3093 m), kuzeybatıda ise Uysal Deresinin aşağı çığırı bulunmaktadır. Yöremiz, karasal ve sert karasal iklim özelliklerinin görüldüğü genel olarak bitki örtüsünün bozkırlardan oluştuğu yüksekliği 1646m ( Van Gölü düzeyi) ile 3537m (Çadır dağı) arasında değişen oldukça yüksek ve engebeli bir alandır. Özellikle akarsuların bölge morfolojisi üzerinde etkisi büyüktür. Çalışma alanında Van Gölüne dökülen akarsular batıdan doğuya doğru Uysal Deresi, Dilmetaş Deresi, Tilki deresi, Köyaltı Deresi ve Engil Çayıdır., güneydeki akarsular batıdan doğuya doğru Soğan Deresi, Badilkan Deresi ve Sortkin Deresidir. Uzuntekne Kapalı Havzasında bulunan tek akarsu Karabulak Deresidir. Genel olarak araştırma alanında akarsular dantritik drenaj ağına sahiptirler. Çalışma alanında Paleozoikten Kuvaterner?e kadar değişik yaş ve litolojide kayaçlar bulunmaktadır. Paleozoik ve Mesozoik arazileri başta Çadır Dağı ve çevresi olmak üzere büyük bir alana yayılmıştır. Bu kayaçlar; mermer, kiristarize kireç taşı, şist, fillat v.b. dir. Ayrıca Kretasa, Oligosen-Miyosen, Pliyo-Kuvaterner ve Kuvaterner?e ait birçok formasyon mevcuttur. Kretasa yaşlı araziler genel olarak Van Gölü?nün güney kıyılarındaki Kuvaterner yaşlı formasyonların çevresinde görülmektedir. Bu kayaçlar; serpantinit, gabro, sipilit, bazalt, çört vb. dir. Oligosen- Miyosen yaşlı formasyonlara çok az rastlamaktayız. Bu kayaçlar; Kumtaşı, Marn ve Konglemeradır. Pliyo-Kuvaterner yaşlı formasyonlar alanının kuzeybatı ve kuzeydoğusunda bulunmaktadır. Bu kayaçlar; kumtaşı, siltaşı ve konglemeradır. Kuvaterner arazileri ise başta Van Gölü kıyısı, Uzuntekne Polyesi, Sortkin Deresi ve Soğan Deresinin çevresinde görülmektedir. Topraklarımızın büyük bir kısmı Kestane Rengi Topraklardan oluşmaktadır. Ayrıca Kahverengi Topraklar, Alüvyon Topraklar, Kireçsiz Kahverengi Topraklar ve Kolüvyal Topraklar bulunmaktadır. Alanımızdaki toprakların oluşumunda en önemli faktör iklimdir. Birinci derecede önemli tarım arazileri Van Gölü kıyısında ve Uzuntekne Polyesinde yer almaktadır. Bu alanlar genel olarak sulu tarımın yapıldığı yerlerdir. Üçüncü derecede önemli tarım arazileri büyük bir alanı kapsamaktadır. Bu araziler arazi kullanma kabiliyet sınıflandırmasına göre VII. Sınıftır. Genel olarak da mera arazisi olarak kullanılmaktadır. Toprakların en büyük sorunu erozyondur. Topografyanın yüksek ve engebeli, bitki örtüsünün bozkır olması ve aşırı otlatma toprakların şiddetli erozyona maruz kalmasına neden olmaktadır. Anahtar kelimeler: Pedojenez, Jeomorfoloji, Topografya, Çadır Dağı, Uzuntekne PolyesiThe study area is The East Anotalian Region ´s upwards Murat section and Gevaş town center and surroanding area where locatedin the outh of Lake Van ( Çadır Mountain) and Uzuntepe Polye. Also it is located on Bitlis massif in Southeastern Taurus Mountains suture zone. Creating the study area Lake Van closed basin?s soth bocders and Uzuntekne closed basin were taken in to account.In the study area s borders are located in North Lake Van s south shoces in the North eastern section in general Engil stream?s next part of the town of Gürpınar In the southeostern Boyunpınar and Teknecik villages, in South up and downNarlıca villages in southwestern the top of Deyriberana (3293m) and the top of Şehit (3093m) in Northwestern Uysal stream s downstreams are located. The study area is shown in the properties of terrestial and hars continental climate features generally with stepe vegatation.The area is guiate high and rugged with its the height variations changing from 1646m the level of Lake Van to 3537m (Çadır Mountain) Especialy Streams have a major great impact on the morphology of the region.In study area the streams that poured toword wst to the east in south are Soğan, Badikan and Sortkin creeks.The only stream that located in Uzuntekne closed basin is Karabulak stream. In generalthe stream in study area have dentrictic drainage patterns. There are rocks from palezoic to Quaternary in different ages and lithologies in the study area. Palezoic and Mesozoic lands are spread over a large area including Çadır Mountain and surroding.These rocks are marble limestone schist phyllite etc? Also Kretase Oligocence Miocence Poliocence Quaternary and mony Quaternary formations are available. Cretaceus lands in the Quaternary formations generally found around the southern shoces of Lake Van. These rocks are serpentinte gabbra spilt basalt chert and so on. Oligance Miocence formations are rarely encoutered in the study area.These rocks are sandstone marl and conglomerate. Plio Quaternary formations are located in the North west and North east of the study area.These rocks are sandstone siltstone and conglomerate.Quaternaryland is seen Particulary around of the share of the lake Van Uzuntekne Polye and Sortkin Creek. A large part of the land in the study area consists of chesnut colour territories. Also brown soils alluvial soils calcareous soils and colluvial soils are avaliable. The most important factor in the formation of soils in our study area is climate.In the first degree important agricultural lands are located in the bank of the lake Van and Uzuntekne Polye.Thee areas the places where is made irrigated agriculture in general.however the third degree important Formland areas covers a greatland.These lands are VII class according tothe land Use Capability Classification.They are used as pasture lands in general and their biggest problem is soil erosion.High and rugged topography over grazing lands and steppe vegatation are reason sevee soil erosion. KEY WORDS: Pedology, Geomorphology, Topography, Mountain Çadır, Uzuntekne Polye.