Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Yayılış Gösteren Bazı Endemik Türlerin Antioksidan Kapasitelerinin Belirlenmesi ve Etken Maddelerinin Tespit Edilmesi

Abstract

Ülkemiz, cografik konum ve jeolojik yapı bakımından, farklı topografik yapılara ve toprak gruplarına sahip, degisik iklim tiplerinin etkisi altında ve üç farklı bitki cografyası bölgesinin birlestigi yerde bulunmasınedeni ile zengin bir flora ile çok degisik vejetasyon tiplerine sahiptir. Ayrıca ekolojik ve floristik özelliklerine de baglı olarak,bazı bitki cinslerinin gen merkezi konumundadır. Bütün bu özellikler Türkiye Florası?nın ilginçligini ve çesitliligini açıkça ortaya koymaktadır. Bu amaçla özellikle Dogu ve Güneydogu Anadolu?da endemik tür oldukları bilinen; ? Crepis hakkarica Lamond, ? Laserpitium carduchorum Hedge, Lamond, ? Crepis gemicii Yıldırım, Bingöl ,Armagan, ? Jurinea cataonica Boiss. , Hausskn. ex Boiss., ? Hedysarum vanense Hedge , Hub.-Mor., ? Trigonella macrorrhyncha Boiss., ? Anacyclus anatolicus Behçet , Almanar, ? Dianthus vanensis Behçet , Ilçim, ? Astragalus güzelsuensis F. Ghahrem. Behçet, Demir bitki türlerinin antioksidan kapasiteleri ve etken madde içerikleri tespit edilmeye çalısıldı. Bu baglamda bitki örneklerinin analizi için farklı ekstraksiyon yöntemleri uygulandı. Elde edilen veriler degerlendirildiginde bitkilerin yüksek fenolik ve flavonoid bilesiklerini içerdikleri, ayrıca yüksek DPPH ve FRAP aktivitelerine sahip olduklarıtespit edildi. Ayrıca, bitkilerin habitatlarına baglı olarak enzimatik antioksidan seviyelerinin de yüksek oldugu belirlendi. Bitkiler familya ve taksonlarına baglı olarak, uçucu yag ve etken madde bilesikleri açısından farklı kalitatif ve kantitatif degerlere sahip oldukları tespit edildi. Proje; bölgede bulunan güvenlik sorunlarına ragmen bir yıl gibi kıssa bir süredeön görülen zamanda tamamlandı. Elde edilen veriler degerlendirildiginde, tüm bitkilerin farklı farmokolojik özelliklere sahip olduklarıancak özellikle Crepis hakkarica bitkisinin çalısılan diger bitki türlerindendaha iyi sonuçlar gösterdigi tespit edildi. Bu bitkiden elde edilen ektraktlar içiniçin yeni proje ve biyo-uygulamaların yapılması gerektigi ileri sürüldü. Sonuç olarak çalısılan bitkilerden elde edilen veriler ısıgında yayınlanacak çalısmaların, ülke ve bölge degerlerinin anlasılmasınayardımcı olacagı düsünülmektedir.