Türkiye-iran Sınırı: Sınırın Coğrafi Durumu ve Sınır Köylerimizin Sosyo-ekonomik Yapıları

Abstract

Türkiye-İran sınırı, Ortadoğu’nun en istikrarlı siyasi sınırlarından birisidir. Karlofça Antlaşması’ndan buyana, küçük değişiklikler dışında, yaklaşık 370 yıldır hemen hemen aynı şeklini koruyan sınır, yükseltisi yer yer 3000 metreyi aşan dağlık bir alandan geçmektedir. Sınır bölgesinin coğrafi yapısı, burada sınır güvenliği ve alan hâkimiyetini zorlaştırsa da sınırın siyasi istikrarında önemli bir rol oynamaktadır.Sınırın dağlık ve kontrolünün zor olması, doğal olarak beraberinde bir takım yasadışı faaliyetlere de zemin hazırlamaktadır. Her yıl onbinlerce insan ve tonlarca uyuşturucu madde, ülkemize bu bölgeden sokularak Avrupa ülkelerine taşınmaktadır. Ayrıca, Sınır hem İran, hem de Türkiye’nin iç piyasasında tüketilen, başta akaryakıt olmak üzere, tekstil, elektronik eşya, tarımsal ilaç, gıda ve tekel ürünleri gibi çeşitli malların yasadışı ticaretine sahne olmaktadır. Bu durum, bölgede geleneksel ekonomik yapıyı oluşturan hayvancılık ve tarımın yanı sıra, üçüncü bir sektörün (kaçakçılığın) de doğmasına neden olmuştur. Son yıllarda, kaçakçılık ve onun getirdiği refahla birlikte köylerin nüfusundan, evlerinin yapı malzemesi ve dizaynına, insanların yaşam ve tüketim alışkanlıklarından, kültürel gelişimlerine kadar bir dizi alanda değişmeler yaşanmaya başlanmıştır.Büyük ölçüde arazi çalışmasına dayanan bu araştırmada, Türkiye İran sınırının bölge içerisindeki konumu, hukuki durumu ve coğrafi yapısı ile coğrafi yapıya bağlı olarak ortaya çıkan sorunlar incelenmiştir. Ayrıca, İran sınırında yer alan ilçe ve sınır köylerimizin ekonomik, sağlık, eğitim, ulaşım ve güvenlik gibi temel sorunları analitik yöntemle değerlendirilmeye çalışılmıştır.