Sosyal Psikolojik Yaklaşımla Özel Araçtan Toplu Ulaşıma: İzmir Örneklemi

Abstract

Kentleşmeyle birlikte özellikle büyük şehirlerde artan özel araç kullanımının meydana getirdiği yoğun trafik ve çok yönlü sorunlara sosyal, ekonomik ve çevresel olarak sürdürülebilir çözümler geliştirmek, dünyada ve ülkemizde giderek önem kazanmaktadır. Bu araştırma özel araç kullanımı ve toplu ulaşım tercihlerini farklı boyutlarıyla incelemenin yanı sıra toplu ulaşım seçeneklerinin nasıl daha cazip kılınabileceği sorusuna yanıt aramak üzere gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, İzmir’de yaşayan 571 kişilik bir örneklem grubuna internet aracılığıyla ulaşılmış; katılımcılara sosyo-demografik bilgi formu, toplu ulaşım sistemine dair memnuniyet formu, Kullanım Kolaylığı Ölçeği, Araba Kullanımının İşlevleri Ölçeği ve toplu ulaşımın teşvikine ilişkin açık uçlu soru formu uygulanmıştır. Sonuçlara göre, toplu ulaşımda kullanım kolaylığı arttıkça, toplu ulaşımdan memnuniyet düzeyi artmaktadır. Ayrıca araba kullanımının araçsal işlevinin, duygusal ve sembolik işlevleriyle olumsuz yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Özel araç kullanımı davranışını açıklamak için ise yalnızca duygusal işlevin yordayıcı rolü olduğu görülmüştür. Araştırmanın sonuçları sosyal psikoloji ve ulaşım araştırmaları literatürleri çerçevesinde tartışılmıştır.