25 Ocak 2005 Hakkari-sütlüce Depremi Fay Mekanizması Çözümleri ve Yer-yapı İlişkisi Özellikleri

Abstract

Hakkari ve civan 25 Ocak 2005 günü saat 16:44 (GMT)'de orta büyüklükte (Mw=5.8) (USGS) bir deprem ile sarsılmış ve Hakkari iline bağlı Sütlüce mezrası ve Kaymaklı köyünde bu deprem sonucunda can ve mal kaybı meydana gelmiştir. Bu deprem kaynağı ve meydana geldiği fay segmenti üzerinde 2005 yılından günümüze kadar birçok çalışma yapılmıştır (Emre vd, 2005; Koçyiğit, 2005; Atalay, 2007). Bu çalışmalar incelendiğinde yayınlanan çalışmalarda ortak bir görüşün sağlanamadığı belirlenmiştir. Bu amaçla, Türkiye'nin güneydoğusunun tektonik ilişkilerine ait önemli bir kaynak verisi sağlayacağı düşünülen bu bölgede depremden hemen sonra saha çalışmaları yapılmıştır. Yapılan saha gözlemlerine ek olarak jeolojik çalışmalar, yapıların yıkılma yönleri ve sismolojik veriler kullanılarak mekanizma çözümleri üzerinden çözümleme yapılmıştır. Mekanizma çözümlerine göre depremin hangi fay segmentinde olduğu konusuna farklı açılardan yaklaşılmış ve Kaymaklı köyü ve Sütlüce mezrasında gerçekleşen hasarın nedenleri tartışılmıştır. Çalışmada sismoloji başlığı altında ise, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) verilerine göre deprem çözümleri yeniden yapılmış, öncü ve artçı depremlerin dağılımlarına bağlı olarak depreme neden olan ana fay düzlemi hakkında yorum yapılmıştır. Sütlüce mezrası ve çevresindeki kaya ve zemin birimlerin özellikleri arazi çalışmalarıyla ortaya konmuş ve sahada gözlenen birimlerin konumlan, küçük ve büyük ölçekli faylar haritaya işlenmiştir. Arazi çalışmaları ve morfolojik veriler ışığında Sütlüce ve Kaymaklı yerleşimlerini içine alan ve asıl yıkıma neden olan heyelan sahalannın sınırlan bu çalışmada aynntılı bir şekilde ilk olarak belirlenmiş ve depremle birlikte heyelan kütlesi içerisinde gerçekleşen yüzey çatlaklannın doğrultulan ölçülmüş, kütle hareket yönlerinin belirlenmesi aşamasında bu veriler kullanılmıştır. Deprem ile birlikte hasara uğramış yapıların yıkılma ve hasar göraıe yönlerine bağlı olarak binalara etki eden deprem yüklerinin yönleri belirlenmiş ve jeolojik ve. sismolojik çalışmalar sonrası elde edilen verilerle karşılaştırılmıştır. Yapılardaki hasar şekillerinin heyelan kütlesi üzerindeki çatlaklann doğrultulanm destekler nitelikte olduğu görülmüştür.