Diyarbakır Yöresi Bazı Ceviz Genotiplerinde (Juglans Regia L.) Kümeleme Analizi

Abstract

Ülkemizin hemen her yöresinde yetiştirilmekte olan ceviz (Juglans regia L.), yüksek besin değeri ile vazgeçilmez meyveler arasında yer almaktadır. Bunun yanı sıra cevizin ağacı da, başta mobilyacılık olmak üzere, birçok alanda önemli bir gelir kaynağıdır. Türkiye’nin mevcut ceviz potansiyeli içerisinde, tohumdan yetişmiş ceviz ağaçları yüksek orandadır. Bu durum, geniş bir genetik varyasyon ile ıslah çalışmalarında önemli bir avantaj sağlamaktadır. Diyarbakır yöresinde yetiştirilen ceviz genotiplerinde meyve özellikleri bakımından fenotipik ve/veya genotipik benzerliklerin belirlenmesi; yöredeki mevcut gen kaynaklarının değerlendirilmesi, korunması ve ileride planlanacak ıslah çalışmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle çalışmada; Diyarbakır ilinde yetiştirilen 67 ceviz genotipinde bazı meyve özellikleri bakımından fenotipik benzerliklerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, 67 genotipte 2018 yılı hasat döneminde elde edilen meyvelerden, meyve ağırlığı (g) meyve kabuk ağırlığı (g), meyve iç ağırlığı (g), meyve boyu (mm), meyve eni (mm) ve kabuk kalınlığı (mm) özellikleri ölçülmüştür. Bu özellikler bakımından genotipler arası benzerlik için kümeleme analizi yapılmıştır. Kümeleme analizinde bağlantı metodu olarak tekli bağlantı (single linkage) metodu uzaklık ölçüsü olarak da Öklid uzaklığı kullanılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre genotipler arasındaki benzerlik oranı %98.16 ile %71.03 arasında değişim göstermiştir. En yüksek benzerlik oranı %98.16 değeri ile 21SLV06 ve 21EĞL05 genotipleri arasında gözlenirken, bunu %98.12 benzerlik oranı ile 21BSM03 ve 21BSM12 genotipleri arasındaki benzerlik oranı izlemiştir. En düşük benzerlik oranı ise %71.03 ile 21BSM05 ile diğer genotiplerden oluşan küme arasında gözlenmiştir. Sonuç olarak, ele alınan meyve özellikleri ile Diyarbakır ilinde yetiştirilen 67 ceviz genotipinde, yaklaşık %29 oranında fenotipik farklılığın (varyasyonun) görüldüğü ve bu farklılığın bundan sonraki yapılacak çalışmalarda dikkate alınabileceği söylenebilir.