Investigation of Relationships Between the Water Qualityparameters of Van Lake by Multivariate Statistical Analysis Methods

Abstract

Bu tez çalışması ile Türkiye'deki en büyük göl olan Van Gölü'nün ve göle dökülen en önemli yüzey sularının su kalitesi parametrelerinin çoklu istatistiksel incelemesi yapılmış ve yıllık/ noktasal karakteristik sonuçları incelenmiştir. Çalışma kapsamında, antropojenik kirliliklere maruz kalan Van Gölü'nün ve göle dökülen bazı yüzey sularının su kalite analizi üzerine çalışmaları yapılmış ve bu yüzey sularına ait numune noktalara ve su kalite parametrelerinin değişimleri istatistiksel analiz ile incelenmiştir. Tanımlayıcı istatistiksel hesaplamalar ile parametrelerin normalite-olasılık dağılımı incelenerek regresyon ile ilgili parametrenin diğer parametreler ile ilişkisi araştırılmıştır. Parametrelerin korelasyon ilişkileri belirlenerek değişkenlerin ikili ilişkilerine göre kirliliğe neden olan faktörler incelenmiştir. Regresyon analizleri ile parametreler arasındaki ilişkiler açıklanarak ilgili yüzey suyu için öne çıkan parametreler değerlendirilmiştir. Yer üstü sularındaki su kalitesinin önemi, ve bu su kaynaklarının kirlenmesine karşı alınacak önlemler tartışılmıştır. Trend-zaman serileri analiz grafikleri ile noktaların ve konumların kendi içlerinde ve aynı yılda birbirlerine ait karşılaştırmaları yapılmıştır. Çok değişkenli istatistiksel analizler içerisinden ana bileşenler ve faktör analizleri uygulanmıştır. Yüzey sularında farklı noktalarda en önemli parametreler çok değişkenli istatistiksel analiz ile ortaya çıkarılmıştır. Çalışmada karşılaştırılması yapılan yüzey sularında kirliliğe sebebiyet veren yüzey sularından çok göle deşarjı olan noktaların su kalitesini olumsuz etkilediği sonucuna varılmıştır.In this thesis, multiple statistical analyzes of the water quality parameters of Lake Van, the largest lake in Turkey, and the most important surface waters pouring into the lake were made and the annual/point characteristic results were examined. Within the scope of the study, studies were carried out on the water quality analysis of Lake Van, which is exposed to anthropogenic pollution, and some surface waters pouring into the lake, and the changes in the sample points and water quality parameters of these surface waters were examined by statistical analysis. By examining the normality-probability distribution of the parameters with descriptive statistical calculations, the relationship of the parameter related to the regression with other parameters was investigated. By determining the correlation relations of the parameters, the factors causing pollution were examined according to the bilateral relations of the variables. The relations between the regression analyzes and the parameters were explained and the prominent parameters for the relevant surface water were evaluated. The importance of water quality in surface waters and the precautions to be taken against the pollution of these water resources are discussed. With the trend-time series analysis graphics, comparisons of points and locations were made within themselves and in the same year. Among the multivariate statistical analyzes, main components and factor analyzes were applied. The most important parameters at different points in surface waters were revealed by multivariate statistical analysis. It was concluded that the points that discharge into the lake rather than the surface waters that cause pollution in the compared surface waters in this study affect the water quality negatively.