The Effect of Acceptance and Commitment Oriented Psycho-Education Program on the Psychological Flexibility, Death Anxiety, Burnout and Life Satisfaction Levels of Parents With Disabled Children

Abstract

Bu araştırmada Kabul ve Kararlılık Terapisi (KKT) yönelimli psiko-eğitim programının engelli çocuğu olan ebeveynlerin psikolojik esneklik, ölüm kaygısı, tükenmişlik ve yaşam doyumu düzeyleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırmada deney, kontrol ve plasebo gruplarının yer aldığı, her bir gruba ön test, son test ve izleme testlerinin uygulandığı 3X3'lük split-plot karışık deneysel desen kullanılmıştır. Van ili Erciş ilçesinde bulunan özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine devam eden engelli çocukların ebeveynleri araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Çalışmanın verileri Sosyo-demografik Bilgi Formu, Kabul ve Eylem Formu (KEF-2), Thorson-Powell Ölüm Kaygısı Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Toplamda 465 kişiden veri toplanmış, verilerinde eksiklikler olan 81 katılımcı çalışmaya dâhil edilmemiş, kalan 384 katılımcının verileri ile çalışma sürdürülmüştür. Elde edilen verilere göre ölüm kaygısı ve tükenmişlik düzeyleri yüksek, yaşam doyumu ve psikolojik esneklik düzeyleri düşük ve çalışmaya katılma şartlarını taşıyan 39 katılımcı deney (n=13), kontrol (n=13) ve plasebo (n=13) gruplarına seçkisiz olarak atanmıştır. Deney grubuna yedi oturumluk psiko-eğitim programı uygulanmış, kontrol grubuna herhangi bir işlem uygulanmazken plasebo grubu ile çeşitli eğitsel etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Müdahale programı öncesi tüm gruplara ön test, program bitiminde son test ve program bitiminden dört hafta sonra da izleme testleri uygulanmıştır. Veriler SPSS-26 programı ile analiz edilmiştir. Ölçüm ve gruplar arasında anlamlı bir fark olup olmadığını tespit etmek amacıyla tekrarlı ölçümler için iki faktörlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Sonuç olarak; uygulanan psiko-eğitim programının engelli çocuğu olan ebeveynlerin psikolojik esneklik ve yaşam doyumu düzeylerini istatistiksel olarak anlamlı düzeyde arttırdığı, ölüm kaygısı ve tükenmişlik düzeylerinde meydana gelen değişimlerin ise istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Anahtar sözcükler: Kabul ve Kararlılık Terapisi, engelli çocuğu olan ebeveynler, psikolojik esneklik, ölüm kaygısı, tükenmişlik, yaşam doyumu.In this study, the effect of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) oriented psycho-education program on psychological flexibility, death anxiety, burnout and life satisfaction levels of parents wıth disabled chıldren was examined. In the research, a 3X3 split-plot mixed experimental design was used in which experimental, control and placebo groups were included and pre-test, post-test and follow-up tests were applied to each group. Parents of with special needs childrens attending special education and rehabilitation centers in Erciş district of Van province constitute the study group of this research. The data of the study were collected using Personal Information Form, Acceptance and Action Form (AAQ-2), Thorson-Powell Death Anxiety Scale, Maslach Burnout Scale and Satisfaction with Life Scale. Data were collected from 465 participants in total, 81 participants were not included in the study because some of their data were missing, and the study was continued with the data of 384 participants in total. According to the data obtained, participants with high levels of death anxiety and burnout and low levels of life satisfaction and psychological flexibility were randomly assigned to the experimental (n = 13), control (n = 13) and placebo (n = 13) groups. A 7-session psycho-education program was applied to the experimental group, while no procedure was applied to the control group, various educational activities were carried out with the placebo group. All groups were administered pre-test before the intervention program, post-test at the end of the program and follow-up tests 4 weeks after the end of the program. The data were analyzed with the SPSS-26 program. Two-factor analysis of variance (ANOVA) test for repeated measures was used to analyze whether there was a significant difference between measurements and groups. In conclusion; it was observed the ACT-oriented psycho-education program significantly increased the psychological flexibility and life satisfaction levels of parents with disabled children, while the changes in death anxiety and burnout levels were not statistically significant. Key words: Acceptance and Commitment Therapy, parents with disabled children, psychological flexibility, death anxiety, burnout, life satisfaction.