Bölükyazı-hizan (Bitlis Masifi) Çevresindeki Na-k-feldispat Yataklarının Jeolojik Özellikleri ve Ekonomik Önemi

Abstract

Çalışma alanında yüksek-orta metamorfizma koşullarında oluşmuş çekirdek serisi (Alt Birlik), düşük-orta metamorfizma koşullarında oluşmuş örtü serisi (Üst Birlik) ve bu iki kayaç serisini kesen postmetamorfik aplit dayklan şeklinde 3 tip kayaç grubu tespit edilmiştir. Çekirdek serisi amfibolit, paragnays/şist, migmatit ve metagranitoyidlerden oluşmaktadır. Örtü birimleri çalışma alanında muskovit/klorit şistler ve mermer/dolomitik mermer, rekristalize kireçtaşı kütleleriyle karakterize edilmektedir. Amfibolitler masif ve yönlenmiş olarak iki ayrı parajenez sunmaktadır. Paragnays/şistler, biyotit gnays/şist ve muskovit gnays parajenezleri sunarlarken, çalışma alanında sillimanit-biyotit-gnays örneklerinin varlığı ve melanosom kısımlardaki amfibol mineralleri biyotit gnaysların ve amfibolitlerin anateksiye uğrayarak migmatitleri oluşturabileceği düşüncesini yaratmıştır. Çalışma alanındaki metagranitoyidler Hazo metagranodiyorit ve Doğruyol metagranitoyidi (lökogranit, granit ve tonalit) şeklinde petrografik ve jeokimyasal verilere göre ayırtlanmıştır. Örtü serisine ait muskovit/klorit şistler amfibolitleri uyumsuz olarak örterken, mermer/dolomitik mermer ve rekristalize kireçtaşları çekirdek kayaçlarmm üstüne bindirmeyle oturmaktadırlar. Jeokimyasal sonuçlar metagranitoyid kütlelerinin S ve I tipi olduklarını, subalkalin karakterli, kalkalkalin, kalsik ve yüksek alüminalı granitler olduklarını göstermektedir. I tipi karakteristiklerin amfibolitlerin özümlenmesi ile oluşabileceği de varsayılmış ve tektonik olarak metagranitoyidlerin çarpışma sonrası ve levha içi granitleri olduğu görülmüştür. Çalışma alanında feldispatça zengin kayaçlar lökogranitler, aplit dayklan ve granitik karakterli lökokratik kayaçlar (lökosom) olarak tespit edilmiştir. Çalışma alanında K-feldispatça zengin kayaçlar aplit dayklan ve Na-feldispatça zengin kayaçlar granitik bileşimli lökokratik kayaçlar olarak tespit edilmiştir. Lökokratik seviyeler üzerinde gerçekleştirilen zenginleştirme çalışmalan sonucunda V-5A nolu örneğin Na2O içeriği %11.25'e yükseltilmiş, $TiO_2$ içeriği %0.05'e, $Fe_2O_3$ içeriği %0.12'ye düşürülmüş ve V-93 nolu aplit daykı örneğinin $K_2O$ içeriği %7.5'a yükseltilmiş, $TiO_2$ içeriği < %0.1'e, $Fe_2C>3$ içeriği %0.10'a düşürülmüş ve TSE standartlanna uygun olduklan görülmüştür.