Van Şehri Kentleşme Alanında Yüzeyleyen Pliyo-kuvaterner Çökellerinde Sedimantolojik Özelliklerin ve Aktif Tektonizmanın Depremselliğe Yönelik İncelenmesi

Abstract

Doğu Anadolu Bölgesinde hızla göç alan yerleşim alanları içinde Van Gölü havzası, başta Van şehri kentleşme alanları olarak oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Havzada hızlı nüfus artışı sonucunda jeolojik özelliklerin dikkate alınmadığı yanlış ve çarpık bir kentleşme,bilinçsiz ve kontrolsüz sanayileşme çabaları ile ortaya çıkan çevre kirliliği, Van Gölü çevresindeki kentsel alanların, hatta kırsal alanların yaşamsal olanaklarını tehdit edici önemli unsurlar arasında yer almaktadır. Van kenti ve kentin yakın gelişim alanlarında detay sedimantolojik ve tektonik etütlerin yapılaşmada dikkate alınması bilinçli bir kentleşme için örnek oluşturacaktır. Bu yaklaşımla yapılan inceleme sonucunda, yaşanabilecek yıkıcı bir deprem anında sergileyebilecekleri davranışların önceden kestirilebilmesi için, Van şehri ve yeni kentleşme alanlarında yüzeylenmiş genç çökellerin sedimantolojik özelliklerinin belirlenmesi, ilgili etken olabilecek aktif tektonizmanın incelenmesi ve bu çökellerin jeoteknik özellikleriyle ilişkilendirilmesi sonucunda, özellikle son yıllarda Van şehrine yaşanan yoğun göçe bağlı olarak ortaya çıkan çarpık kentleşme olgusunun önüne geçilmesi çalışmalarında kullanılabilecek temel veriler elde edilmiştir. Bu verilerin kentleşme çalışmalarında kullanımıyla, olasılı depremlerin ortaya çıkarabileceği zararların olabildiğince aza indirgenmesi mümkün olacaktır. Bununla birlikte yeni kentsel gelişim alanlarında bir yapılaşma ölçütü olarak değerlendirilebilecek zeminlerin mühendislik özelliklerinin jeoteknik verilerle donatılarak yerel ve resmi yönetimlere aktanlması, Van şehri ve yakını kentleşme alanlarının belirlenmesi politikalarına bir temel oluşturacak ve Van Gölü Havzası'nda bir model oluşturacak biçimde sağlıklı bir çevrede gelecek kuşaklar için yaşanabilir bir kent yaratılması konusunda büyük bir katkı sağlayacaktır. Bunun somut bir kanıtı olarak proje çalışmalan süresince çalışma amaçları doğrultusunda devamlı vurgulanan sağlam zeminlerde sağlıklı yer seçimi önerileri ve yeni yönelimler, 2004 yılında Van şehri Toplu Konut Projesi kapsamında Edremit traverten kaya zemin alanlarında hayata geçirilmiş bulunmaktadır.