Erkek Tavşanlarda Uzun Süreli Röntgen (X-ray) Işınlarının Kan Testestron,sperma ve Tesitis Üzerine Etkisi

Abstract

Bu çalışmada, erkek tavşanlara uzun süre uygulanan röntgen (X-ray) ışınlarının kan testesteron, sperma üze¬rine etkisi ve testiste meydana getirdiği histopatolojik değişiklikler araştırıldı. Bu amaçla çalışmada 10 adet er¬kek Yeni Zellanda tavşanı kullanıldı. Röntgen ışınları verilmeden önce tüm hayvanlardan kontrol amacıyla sperma ve plazma testesteron düzeyinin tayini için kan örnekleri alındı. Tavşanlar iki gruba ayrılarak 5 adedine direkt, 5 tavşana ise sekunder olarak 40 gün süre ile her gün 500 Rad X-Ray ışını uygulandı. Tavşanlardan 20 ile 40. günlerde testesteron konsantrasyonlarım ölçmek için tekrar kan ve ayrıca aynı hayvanlardan uygulama önce¬si ve sonrasında spermalar alındı. Röntgen uygulaması bitiminde testisler histopatolojik muayene için Patoloji laboratuvarına gönderildi. Kan testesteron seviyelerinin, direkt ve sekunder rönt¬gen ışınları verilen gruplarda 20. günde çok alt düzey¬lerde olduğu (P<0.05) ve 40. günde ise neredeyse mili¬litrede desıfır ng' a düştüğü ( P<0.001) tespit edildi. (Tablo 1). Sperma parametrelerinde kontrol bulgularına kıyasla röntgen ışınları uygulanan tavşanlarda ejekulat miktarı, spermatozoon motilitesi, spermatozoon yoğun¬luğu azalırken, anormal spermatozoon oranının arttığı gözlendi (Tablo 2). Testisin histopatolojik muayenesinde spermatogenezis aşamalarında aksamalar, direkt grupta primer spermato-sit aşamasından sonra dejenerasyonlar ve yer yer germi-natif epitelde kayıpların oluştuğu dikkati çekti. Sekun¬der grupta ise direkt gruba benzer bulguların yer aldığı belirlendi (Şekil 1,2, 3 ve 4). Sonuç olarak, uzun süre uygulanan röntgen ışınlarının kan testesteron seviyelerini önemli ölçüde etkilediği, sperma kalitesini bozduğu ve testiste histopatolojik de¬jenerasyonlara neden olduğu kanaatine varılmıştır.