Hersekli Dedepaşazâde Osmân Mazhar’ın Banaluka Sahrâsı Muhârebesi Adlı Eseri

Abstract

1736-37 Osmanlı-Rusya ve Avusturya Savaşı pek çok cepheye yayılmış bir muhârebeler serisidir. Avusturya ordusu üç kol üzerinden Vidin’e, Tuna’nın batı tarafına ve Bosna’ya saldırmıştır. Bosna cephesi kumandanı General Joseph Friedrich Hildburghausen (1702-1787), Osmanlı İmparatorluğu’nun Ruslarla savaşmak üzere Bosna ve Arnavutluk’tan yaklaşık 20.000 asker toplamasını ve böylece bu bölgenin askerî açıdan zayıflamasını fırsat bilmiş ve harekete geçmiştir. Bosna Beylerbeyi Hekimoğlu Ali Paşa’nın emrinde bulunan az sayıdaki asker, Bosna halkının yardımıyla Avusturyalılara karşı mücadele etmiş ve bu destansı muhârebe sonunda büyük bir zafer kazanmıştır. İlk olarak Ömer Bosnavî bu mücadeleyi anlatan bir eser yazmış ve bu eseri İbrahim Müteferrika Ahvâl-i Gazâvât-ı der Diyâr-ı Bosna adıyla yayımlamıştır. Ömer Bosnavî’nin eserinden ilham alan başka bir müellif Tevârîh-i Banaluka der Diyâr-ı Bosna adlı bir metin kaleme almıştır. Söz konusu mücadeleye dair diğer bir eser ise Hersekli Dedepaşazâde Osmân Mazhar tarafından tercüme edilen Banaluka Sahrâsı Muhârebesi’dir. Mütercimin tercümeye dair hiçbir bilgi vermemesi dolayısıyla Banaluka Sahrâsı Muhârebesi’nin orijinal hâline ulaşmak mümkün olmamıştır. Bu çalışma Osmân Mazhar’ın Banaluka Sahrâsı Muhârebesi adlı tercümesini edebî ve tarihî açıdan incelemeyi, ayrıca eserin transkripsiyon alfabesine aktarılmış hâlini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Söz konusu eserin incelenmesi için nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır.