Social Life İn İbrahim Tırsî Diwan

Abstract

XVIII. yüzyıl Osmanlı'nın sosyal, siyasal ve ekonomik anlamda gerileme yaşadığı bir dönemdir. Ancak bu gerilemeye karşılık bilim, kültür ve edebiyat gelişimini sürdürmüştür. Bu yüzyıl içerisinde mahali unsurların ve konuşma dilinin ön planda olduğu görülmektedir. Şiirde yerli konulara kaside, gazel ve mesnevi nazım şekilleriyle yer verilmiştir. Klasik şiirin estetik yapısında değişiklikler meydana gelerek önceki dönemlerde görülen kalıplaşmış şiir anlayışının dışına çıkılmıştır. Şiir de daha somut unsurların ön plana çıktığı, önceki dönemlerde sevgili bağlamında kullanılan mazmunların değişkenlik göstererek sevgilinin müşahhas unsurlarla anlatıldığı, günlük konuşma dili ve yerli konuların şiire dâhil olduğu görülmektedir. Bu dönemde Nedîm ve Şeyh Galib gibi kıymetli şairler yetişmiştir. Bu iki şairimiz gibi çok ön planda olmasa da bu dönemde yer edinmiş şairlerden biri de XVIII. yüzyılın şair ve hattatlarından olan İbrahim Tırsî'dir. Esnaflık, kaptanlık gibi farklı mesleklerde çalışmış olan şair, argo ifadelerle yüklü, lâtife, hiciv ta'rîz, şathiyât gibi divan şiirinin mizahla ilgili şiir tarzını benimsemiştir. Bu çalışmada amacımız sosyal hayat bağlamında deyimler, atasözleri, yiyecek ve içecek unsurları vb. konularda eserin değerli bir kaynak olabileceğini ortaya koymaktır. Çalışmada Kadriye Yılmaz'ın 'İbrahim Tırsî ve Divanı İnceleme-Tenkidli Metin' adlı eseri esas alınmıştır. Çalışmanın giriş kısmında İbrahim Tırsî'nin hayatı, eserleri ve edebi kişiliğine yer verilmiştir. Giriş kısmından sonra sosyal hayata dair unsurlar başlıklar halinde sıralanarak konuyla ilgili tespit edilen beyitlere yer verilmiştir.

XVIII century is a period in which the Ottoman Empire experienced social, political and economic decline. However, despite this decline, science, culture and literature continued to develop. In this century, it is seen that local elements and spoken language are at the forefront. In the poem, local subjects are included in qasida, ghazal and masnavi verse forms. Changes occurred in the aesthetic structure of classical poetry, and the stereotyped understanding of poetry seen in previous periods was exceeded. It is seen that more concrete elements come to the fore in poetry, the mazmuns used in the context of the beloved in the previous periods vary, and the beloved is explained with concrete elements, and daily spoken language and local subjects are included in the poem. In this period, valuable poets such as Nedîm and Şeyh Galib were grown. Although not in the foreground like these two poets, one of the poets who gained a place in this period is İbrahim Tırsi, one of the poets and calligraphers of the 18th century. The poet, who worked in different professions such as tradesman and captain, adopted the humorous poetry style of divan poetry such as latife, satirical ta'rîz, şathiyât, which is loaded with slang expressions. In this study, our aim is to reveal that the work can be a valuable resource in the context of social life, idioms, proverbs, food and beverage elements, etc. The study was based on Kadriye Yılmaz's work titled 'İbrahim Tırsî and His Divan, Analyzing the Critical Text'. In the introduction part of the study, the life, works and literary personality of İbrahim Tırsî were given. After the introduction, the elements of social life were listed under headings and the couplets determined on the subject were included.