Ethnobotanical Aspects of Cizre (Sırnak)

Abstract

Bu çalışmada; Cizre ve çevresindeki (Şırnak) halkın gıda, ilaç, yem, yakacak, süs, el sanatları ve değişik amaçlar için yararlanıldıkları bitkilere ait geleneksel bilgiler ortaya konmuştur. Araştırma alanı; Akdeniz iklimi, karasal iklim ve yarı çöl iklimlerinin kesişim noktasında yer almaktadır. Bununla birlikte araştırma bölgesi; köklü bir geçmişinin yanında coğrafik ve iklimsel özelliklerinden kaynaklanan zengin bir bitki kullanım kültürüne sahiptir. Çalışma; 2005- 2006 yılları arasında, Cizre ve çevresindeki 23 köy, 26 mezra ile kurulan yerel pazarda yürütülmüştür. Bu süre içinde araştırma alanında 60 kaynak kişiyle görüşme yapılmıştır. Bölgede kullanımı belirlenen 53 familyaya ait toplam 171 bitki taksonu ve bunlara ait yerel bilgiler toplanmıştır. Tespit edilen bitkilerden; Türkiye florası için 1 (Lantana camara L.), C8 karesi için 65 takson yeni kayıttır. Toplanan bitkilerin; 99'nun gıda, 45'nin yem, 44'nün ilaç, 25'nin süs, 21'nın el sanatları, 20'nın yakacak olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra 20 bitki türünün de farklı alanlarda yararlı oldukları belirlenmiştir. Araştırma alanında kullanımı belirlenen bitkilerden en fazla takson içeren ilk 5 familya sırasıyla; Fabaceae 30 (% 17.5), Asteraceae 19 (% 11.1), Rosaceae 12 (% 7.01), Poaceae 9 (% 5.2) ve Apiaceae 8 (% 4.6) olarak belirlenmiştir. Kullanımı belirlenen her bir bitkinin familya adı, Latince adı, yerel adı, lokalite bilgileri, toplanma yeri ve toplanma tarihleri, bitkinin kullanılan kısmı, kullanım tarifi ve kullanıcılar hakkındaki detaylı bilgileri TÜBA-TÜKSEK veri tabanına aktarılmıştır. Anahtar kelimeler: Etnobotanik, Cizre, Şırnak, Türkiye

In this study, plants used for food, medicine, fooder, heating and similar purposes by the residents in the vicinity of Cizre (Şırnak) along with the accumulated knowledge of the residents and at the present time are documented. The study area is located in intersection of Mediterranean, continental and semi desert climate regions. The region has a rich traditional use plants because of climatic properties, geological and geographical structure and its location. Surveys were carried out in 23 villages, 26 mezraa and around Cizre in local street marketplace in the region, during 2005- 2006. During this time period interviews were made with 60 informants within research area and 171 plant species belonging to 53 families with its related information were collected. 1 new species distribution in Turkey first recorded (Lantana camara L.). Out of these 65 taxa are new records for C8 grid square. I Among the plants 99 food, 45 fodder, 44 medicinal 25 ornamental, 21 handicraft, 20 fuel and about 20 plants with various uses were recorded. Fabaceae 30 (% 17.5), Asteraceae 19 (% 11.1), Rosaceae 12 (% 7.01), Poaceae 9 (% 5.2) and Apiaceae 8 (% 4.6) has been identified the families that contain most of the taxons in the researech areae. All information and plant identifications were transferred to TÜBA-TÜKSEK database. Key words: Ethnobotany, Cizre, Şırnak, Turkey