Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Belediye Başkanlarının Göreve Gelmesi ve Görevden Alınması

Abstract

150 yılı aşkın bir belediye geçmişi olan Türkiye’de belediye başkanlarının görevegelmesi ve görevden alınmasına ilişkin tartışmalar her zaman gündemde önemli bir yerişgal etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, belediye yönetimlerinin kurulmasındanbu yana belediye başkanlarının göreve gelme ve görevden alınmasına ilişkin çeşitlidüzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Kimi zaman belediye başkanları, Osmanlı İmparatorluğudöneminde olduğu gibi Babıali’nin seçimi ve Padişahın iradesi ile atanmış, kimizaman merkezi yönetim tarafından atanmış, kimi zaman belediye başkanları belediyemeclis üyeleri arasından ve onlar tarafından seçilmiş, kimi zaman belediye başkanlığıile mülki idare amirliği birleştirilmiş, kimi zaman özellikle askeri darbeler dönemindebelediye başkanları asker kişiler arasından askeri yönetimler tarafından atanmış, kimizaman da belediye başkanları halk tarafından doğrudan seçilerek iş başına getirilmiştir.Bütün bu süreçler belediye başkanlarının ve belediyelerin diğer seçilmiş organlarınıngörevden alınmasında da geçerli olmuştur. Ancak görevden almalar, 15 Temmuz 2016tarihindeki darbe girişiminin ardından 1 Eylül 2016 tarihinde çıkarılan 674 sayılı KanunHükmünde Kararname ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 45. maddesine eklenenhükümler uyarınca yapılmaya başlanmıştır. Bu düzenleme ile belediye başkanlıklarına,mülki idare amirleri belediye başkan vekili/kayyım sıfatı ile atanmış ve bir bakıma Türkkamu yönetimi sistemi içerisinde “Belediye Başkan Vekilliği Modeli” olarak nitelendirilebilecekbir model ortaya çıkmıştır. Bu yazıda literatür taraması yöntemiyle ve birbiriyleilişkili olmak üzere belediye başkanlarının göreve gelmesi ve görevden alınmasına ilişkinusul ve esaslar örnekler aracılığıyla Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze değin dönemlendirilerekele alınacaktır.