Wefayi'nin Kürtçe Gazellerinde Irak Stilinin Özelliklerinin Yansımaları

Abstract

Farsça edebîyat üslubunun, özellikle şiirinin eski bir tarihi vardır; ortaya çıkışı Pers uygarlığının ve edebiyatının gelişmesine dayanmaktadır. Bununla birlikte, söyleyiş tarzı, modern bilimlere kadar sistematik ve bilimsel bir şekilde gözlemlenmemiş, diğer bilimlerle olan yakın ilişkisi nedenîyle en popüler bilimlerden biri haline gelmiştir. Bu nedenle, şiirde Irak tarzı, İran'da ortaya çıkan tarzın aşamalarından biri olarak tanımlanabilir. Bunun sebebi, o zamanlar bölgedeki politikacıların ve çatışmaların edebi söyleyişte bir tarzın sona ermesi ve diğerinin ortaya çıkmasına neden olması idi. Eskiden farklı olarak ortaya çıkan bu yeni tarzın çıkışı, o zamanlar ünlü şairler tarafından kullanılmıştır. Bu nedenle, Farsça literatürde, her bir evrenin şiiri, zamanının koşullarını yansıtmaktadır. Fars edebiyatının okullarından biri olan Irak tarzı, döneminin politik durumunu ortaya koymakta, başka bir deyişle, İran'daki ve bölgedeki politik durumu yansıtmaktadır. Sonuç olarak bu durum, şiiri etkilemiştir. Lirik şiir, döneminin popüler şiir şekli haline gelmiştir. Böylece bu değişiklikler Fars dilini ve edebiyatını da etkilemiştir. Bu kapsamda, Fars edebiyat ve şairlerinden etkilenen klasik Kürt şairlerinden biri de Wefayî'dir. Onun şiirlerinde fark edilebileceği gibi söz konusu sebk-ı Irakî (Irak tarzı) etkilerinin bir özetidir. Bu tez, Wefayî'nin şiirlerinde yeni görülen Irak stilinin özelliklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Stil (Tarz), Wefayî, Gazel, Irfan, Kafîye. Sayfa Sayısı: 112 Tez Danışmanı: Doç. Dr. Kemal EROL

The Style of Persian literature, especially of its poetry, has an ancient history; its emergence dates back to the development of Persian civilization and literature. However, Style had not been observed in a systematic and scientific manner until modern times, in which it became one of the most popular sciences due to its close connection with other sciences. Therefore, Iraqi style can be identified as one of the phases of style that appeared in Îran. This is due to the fact that the then politicians and the conflict in the region resulted in ending one Style and giving rise to another. The appearance of any other Style was employed by the then renowned poets; therefore, in Persian literature the poetry of each phase reflects the circumstances of its time. Iraqi Style as one of the schools of Persian literature reveals the political situation of its period. In other words, it reflects the political situation in Îran as well as the region. Consequently, the situation affected poetry; lyric became the popular form of poetry of its period. Thus, these changes affected the Persian language and literature. The Kurdish classic poets, especially Wafaye, were influenced by Persian poets and literature. Wefayî is an epitome of such influences as it can be noticed in his poetry. This thesis aims to reveal the characteristics of Iraqi Style in Wefayî'lyrics. Key words: Style, Wefayî, Ghazal, Irfan, Ryhme Quantity of Page: 112 Supervisor: Doç. Dr. Kemal EROL