Van İli Bağcılığında Biyoçeşitlilik

Abstract

Bağcılık kültürü, Van yöresinde geçmişten günümüze hüküm süren bütün medeniyetlerde önemini korumuştur. Erken Demir Çağına ait mezar ve şehir kalıntılarında karbonlaşmış üzüm çekirdeklerine rastlanmış olması, Van ve çevresinde üzüm yetiştiriciliğinin geçmişi hakkında bilgi vermektedir. Ancak yaşlıların tanımladığı çok sayıda mahalli çeşit, günümüzde ne yazık ki geniş alanlarda görülememektedir. Genotiplerin bir bölümüne artık rastlanmazken, birçok genotip ise çok az sayıda omca ile birkaç üzüm bağında gözlemlenmektedir. Yörede Erciş üzüm çeşidi dışındaki üzüm gen kaynaklarımız, yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bölgede bitkisel üretimi sınırlayan birçok ekolojik faktöre karşın varlığını binlerce yıldır sürdürmüş ve aralarında standart üzüm özelliği taşıyan genotiplerin de bulunduğu bu genetik mirasın korunması için acil önlemler alınması gerekmektedir. Yöre uzun yıllardır birçok araştırıcı tarafından taranmış, belirlenmiş olan mahalli çeşitler, farklı çalışmalarda moleküler düzeyde ya da ampelografik açıdan tanımlanmış, morfolojik ve pomolojik özellikleri, kimyasal içerikleri ve besin öğeleri yönüyle incelenmiştir. Bu çalışma ile yörede bu güne kadar yapılmış bilimsel çalışmalardan yararlanılarak bu genotiplere ait bilgilerin tek bir çalışmada toparlanması hedeflenmiştir. Her geçen gün yok olma tehlikesi ile yüz yüze olan bu mahalli çeşitlerden oluşmuş gen havuzunun kurulması konusunda atılacak adımlara öncülük edilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca çalışma, önceki yıllarda dikimi gerçekleştirilmiş bazı standart üzüm çeşitlerinin yöreye adaptasyonları konusunda da bilgiler içermektedir.