The Relationship Between the Organizational Trust and the Organizational Citizenship Behaviours of Teachers

Abstract

Bu araştırma, ilköğretim okullarında görev yapan sınıf ve branş öğretmenlerinin okullarındaki güven düzeyi ile vatandaşlık davranışlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Planlanan bu araştırma ile okullardaki güven ve vatandaşlık duygularını oluşturan etmenlerin, güven ve vatandaşlık duygularıyla ilgili olumlu ve olumsuz görüşlerin belirlenmesi ve elde edilen sonuçların öğretmen ve yöneticilere okul ortamındaki sosyal ortamın düzenlenmesi çalışmalarına kaynaklık etmesi beklenmektedir.Bu araştırmanın hedef evreni Van il ve ilçe merkezlerindeki ilköğretim okullarında görev yapan toplam 7211 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise bu okullarda görev yapan 500 sınıf ve branş öğretmeni oluşturmaktadır. Tabakalı örnekleme ve seçkisiz olarak belirlenen 500 öğretmene dağıtılan veri toplama araçlarından 401'i geri dönmüş ve değerlendirmeye alınmıştır.Araştırmanın verileri Örgütsel Güven Ölçeği ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Örgütsel Güven Ölçeği Daboval ve ark. (1994) tarafından işletmeler için geliştirilmiş, Yılmaz (2005) tarafından okullara uyarlanmıştır. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği ise Memduhoğlu ve Zengin (2010) tarafından geliştirilmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesi, SPSS programı kullanılarak yapılmıştır.Araştırma sonucunda okullardaki örgütsel güven düzeyi ile ilgili katılımcıların görüşleri `çok katılıyorum' düzeyde çıkmıştır. Okullardaki örgütsel güvenin boyutları olan çalışanlara duyarlılık, yöneticiye güven, iletişim ortamı, yeniliğe açıklık ve toplam puanda katılımcıların görüşleri cinsiyete, branşa ve kıdeme göre değişmezken, öğretmen sayısına göre görüşler değişmektedir. Buna göre katılımcılar, küçük okullardaki güven düzeyinin daha yüksek olduğunu belirtmişlerdir.Araştırma sonucunda okullardaki örgütsel vatandaşlık düzeyi ile ilgili katılımcıların görüşleri `büyük ölçüde katılıyorum' düzeyde çıkmıştır. Araştırma bulgularına bakıldığında, okullardaki örgütsel vatandaşlık davranışında, cinsiyete göre anlamlı bir farklılaşma vardır. Buna göre `özgecilik' boyutunda erkekler kadınlara göre daha olumlu düşünmektedir. Branş değişkenine göre ise `örgütsel bağlılık' ve `özgecilik' boyutlarında sınıf öğretmenlerinin görüşleri branş öğretmenlerine göre daha olumludur. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı hakkındaki görüşleri arasında kıdeme göre, `örgütsel bağlılık, saygı ve yardımlaşma, uyum ve itaat, katılımda gönüllülük, özgecilik, vicdanlılık' boyutlarında ve `toplam puanda' farklılaşma anlamlıdır. Buna göre mesleki kıdemi 16 ve üzeri yıl olan öğretmenlerin görev yaptıkları okullardaki vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşleri daha olumludur. Öğretmen sayısı değişkenine göre `özerklik ve değerlilik' boyutunda farklılaşma anlamlıdır. Buna göre küçük okullarda vatandaşlık davranışı daha olumludur.Araştırma sonucuna göre okullardaki örgütsel güven ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasında orta düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Örgütsel Güven, Örgütsel Vatandaşlık, Okul Yönetimi.This research was done to determine the trust level of class and branch teachers in primary schools and civic behaviours. In this planned research it is expected to determine the factors that form the trust and civic feelings and negative and positive ideas about the trust and civic feelings and it is also expected that the results will be a resource for teachers and school managers in organizing social environment in schools.The research population consisted of 7211 teachers that work in the primary schools in Van and Van districts. The sample of this research is the 500 class and branch teachers that work in these schools. Of data collection tools that are distrubuted to 500 teachers gradually and randomly, 401 of them replied and they were evaluated.The research data was obtained by using the Organizational Trust Scale and the Organizational Citizenship Behavour Scale. The Organizational Trust Scale was made by Daboval and his friends (1994) for business and it was adopted to the schools by Yılmaz (2005). The Organizational Civic Behaviour Criterion was made by Memduhoğlu and Zengin (2010). SPSS programme was used for analyzing the data.Ideas of the participants about the organizational trust in schools are `I agree much? in the research results. According to this, the participants express that the trust level is higher in small schools. In the research results ideas of the participants about the organizational civic level in schools are `I agree much?.The research results show that there is a meaningful differentiation in the organizational civic behaviours in schools. To this men think more positively than women as alturism. According to branch variable ideas of the class teachers are more positive than the branch teachers in the field of organizational allegiance. Among the ideas of the teachers about organizational civic behaviours there is differentiation in the field of organizational allegiance, respect, helping, coordination, obedience, willingness in participating, alturism conscience and in total score according to ranks. Ideas of 16 year or more than 16 year teachers about civic behaviours in their schools are more positive.According to the results it is determined that there is positive and meaningful relationship at a normal level between the organizational civic behaviours of the teachers.Key Words: Organizational Trust, Organizational Citizenship, School Management.