The Historical Geography and Archaeology on the Return Route of the Ten Thousand

Abstract

Bu çalışmada, M.Ö. 5. yüzyılın sonlarında Doğu Anadolu Coğrafyasından kuzeye ilerleyerek Karadeniz'e doğru yürüyüşlerini devam ettiren ve 'Onbinlerin Dönüşü' ne (Anabasis) tanıklık etmiş olan Ksenophon'un kayıtları yeniden değerlendirilmektedir. Söz konusu bu kayıtlar ordunun geri dönüş sürecinde birer günlük niteliği taşımakla birlikte, kapsadıkları çevresel gözlem, izlenim ve tariflerle bölgenin M.Ö. 401 yılındaki durumu ile ilgili çok önemli bilgilere de kaynaklık etmektedir. Özellikle dönemin coğrafi tanım ve adlandırmaları, yürüyüş hattı üzerindeki iskân ve topografyaya ait betimlemeler bu bilgilerin günümüz araştırmacıları tarafından da makaleler kapsamında ele alınmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda çalışmamızda Doğu Anadolu Coğrafyası üzerine yapılan modern araştırmalara da yer verilmiş ve Ksenophon'un antik kayıtlarındaki coğrafya ile karşılaştırmalarda bulunulmuştur. Ayrıca bölgedeki Pers (Akhaimenid) idari sistemi, satraplık yayılım alanı, kültürel bulguları, arkeolojik kanıt ve kalıntılarına da bakılması ve Anabasis'teki kayıtlar ile paralelliklerinin gözden geçirilmesi çalışmamızın diğer kapsamını oluşturmaktadır. Coğrafi açıdan yapılan değerlendirmelerde modern araştırmacıların yürüyüş güzergahı üzerine önerileri farklı görüş, güzergâh ve haritalarla desteklenmektedir. Bu çalışmalar incelendiğinde belirtilen güzergâhlarla ilgili isabetli önerilere burada yer verilmiş olmakla birlikte özellikle google görüntüleri ile izlenen rota üzerindeki farklı olasılıkların da göz önünde bulundurulması gerekliliğinden söz edilebilir. Bu bağlamda; Anabasis'te belirtilen ve yürüyüş esnasında kat edilen yol üzerindeki bazı detayların tekrar değerlendirilerek, topografik uygunlukla yeniden ele alınması sonucunda güzergâh üzerinde farklı olasılıklar ortaya çıkmaktadır. Bu olasılıklar ile ilgili veriler, bölgenin tarihsel coğrafyası kapsamındaki yer adları, güzergâh üzerindeki iskan tipleri, buralarda yaşayan insan grupları ve onların gelenek-göreneklerinin birinci elden antik bir kaynaktaki tarifleri, çalışmamızda temel bir dayanak oluşturmuş bölge üzerine coğrafi ve arkeolojik açıdan yeni değerlendirme olanağı sağlamıştır.In this study, the records of Ksenophon, who continued his journey by passing through the East Anatolian to the Black Sea Region in 5 th B.C. and witnessed the 'Anabasis' was reanalyzed. These records can both be considered as diaries in the armies' way back and a valuable resource describing the state of this region in 401 B.C. with the natural observations, impression and definitions. Nowadays, especially the geographical names and definitions of the term, the portraits of the topography and housing on the pace line lead to scientific articles by researchers. In this respect, the modern studies conducted in the Eastern Region were placed in this study and comparisons were drawn with archaic geographical records of Ksenophon. Furthermore, in the scope of this study, the administrative system of Achaemenid, the range of satrapy, cultural findings, archeological evidence and heritage together with their parallelism to the records of Anabasis were examined. In the geographical evaluations, the researchers suggestions about the pace route are supported by different views, route and maps. By analyzing these studies, exact suggestions about the mentioned routes are made in the scope of this study. Furthermore, different possibilities concerning this route followed by google - earth should be taken into consideration. Taking all these into account, different possibilities are emerged by revaluating the details of the pace route that were mentioned in Anabasis in accordance with the topographical coherence. The data about these possibilities, together with the names of the region in terms of its geographical history, the groups of people having lived there and the description of their customs and traditions in a first-hand antique document form a basis for our study and by this way, it provides the possibility of a new geographical and archeological reanalysis of the region.