In Edip Ahmet Yükneki's Work Called Atabetü'l-hakayık Word Groups And Sentence

Abstract

XII. yy'da yazıldığı tahmin edilen Atabetü'l-Hakâyık adlı eser, Edip Ahmet Yüknekî tarafından Karahanlı Türkçesiyle kaleme alınmış manzum bir eserdir. Eserin müellifi Edip Ahmet Yüknekî'nin hayatıyla ilgili bilgiye Atabetü'l-Hakâyık adlı eserinin ek kısmında rastlanılmaktadır. Bunun haricinde Atabetü'l-Hakâyık; Türk dili sahasında kelime gruplarının zenginliği, cümle, cümle yapısı ve anlam derinliğiyle dikkate değer bir eserdir. Bu çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde belirtme grupları, ikinci bölümde yargı grupları ve üçüncü bölümde ise cümle dört farklı şekilde ele alınmıştır. Kelime grupları türlerine göre ayrılıp cümle de yapılarına, anlamlarına, yüklemin türüne ve yüklemin yerine göre incelenmiş ve örneklendirilmiştir. Çalışmada her bir başlığı somutlaştırmak amacıyla Atabetü'l-Hakâyık'tan örnekler alınmıştır. Bu örneklerin sonlarında beyit numaraları ve karşılarında günümüz Türkçesine çevrilmiş halleri düzenli bir şekilde verilmiştir. Bu çalışmayla kitapta bulunan kelime grupları ve cümleler (yapılarına göre, anlamlarına göre, yüklemin yerine göre ve yüklemin türüne göre) kapsamlı olarak incelendikten sonra bulgular hem sayısal hem de yüzdelik oranlarla gösterilmiştir. Bu çalışmanın en önemli amaçlarından biri Türkçe kelime grupları ve cümleye katkı sağlamaktır.

XII. The work named Atabetü'l-Hakâyık, which is estimated to have been written in the 16th century, is a verse work written by Edip Ahmet Yuknekî in Karahanlı Turkish. Information about the life of Edip Ahmet Yuknekî, the author of the work, can be found in the appendix of his work Atabetü'lHakâyık. Apart from this, Atabetü'l-Hakâyık; It is a remarkable work in the field of Turkish language with its richness of word groups, sentence, sentence structure and depth of meaning. This study consists of three parts. In the first part, the statement groups, in the second part, the judgment groups and in the third part, the sentence has been dealt with in four different ways. Word groups have been separated according to their types, and sentences have been examined and exemplified according to their structures, meanings, type of predicate and place of predicate. In the study, examples have been taken from Atabetü'l-Hakâyık in order to concretize each title. At the end of these examples, the couplet numbers and their translated versions into today's Turkish are given regularly. In this study, after the word groups and sentences in the book (according to their structure, meaning, location of the predicate and the type of the predicate) have been examined comprehensively, the findings have been shown both numerically and in percentages. One of the most important aims of this study is to contribute to Turkish word groups and sentences.