The Effects of the Different Sowing Date and Plant Density on the Agronomical, Physiological, Yield and Quality Components of Oilseed Sunflower (Helianthus Annuus L.) Cultivars in Van

Abstract

ÖZETVAN'DA YAĞLIK AYÇİÇEĞİ (Helianthus annuus L.) ÇEŞİTLERİNDEFARKLI EKİM ZAMANI VE BİTKİ SIKLIKLARININ TARIMSAL,FİZYOLOJİK, VERİM VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİLERİEKİN, ZehraDoktora Tezi, Tarla Bitkileri Anabilim DalıTez Danışmanı: Doç. Dr. Burhan ARSLANAralık 2005, 166 sayfaBu araştırma, Van ekolojik koşullarında farklı ayçiçeği çeşitleri için enuygun ekim zamanı ve bitki sıklığını belirlemek amacıyla 2002 ve 2003 üretimyıllarında yürütülmüştür. Çalışmada sulu koşullarda farklı ekim zamanı (5 Mayıs, 15Mayıs ve 25 Mayıs) ve bitki sıklıklarının (3000, 5000, 7000 ve 9000 bitki/da), üçfarklı ayçiçeği çeşidinin (TR-3080, TR-4098 ve TARSAN-1018) verim özellikleriüzerine etkileri araştırılmıştır. Deneme, bölünen bölünmüş parseller denemedesenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur.Araştırmada ilk tabla görülme süresi, ilk çiçek görülme süresi, yetişmesüresi, bitki boyu, sap kalınlığı, tabla çapı, tabladaki tane sayısı, 1000 tane ağırlığı,tane tutma oranı, tane eni, tane boyu, tek tabla verimi, tane verimi, iç oranı, yağoranı, protein oranı, yağ verimi ve protein verimi gibi karakterler incelenmiştir.Elde edilen bulgulara göre ekim zamanı ve bitki sıklığı uygulamalarınınincelenen karakterler üzerine etkileri her iki deneme yılında da önemli (P<0.01)bulunmuştur. Araştırmada iki yılın ortalamasına göre en yüksek tane verimi (488.9kg da-1) ilk ekim zamanından elde edilirken, en düşük tane verimi (468.5 kg da-1)son ekim zamanında elde edilmiştir. Araştırmada bitki sıklığının artması ile yağoranı, tane ve yağ veriminde önemli artışlar olduğu ve en yüksek değerlerinin 9000bitki/da sıklığından elde edildiği tespit edilmiştir.Sonuç olarak, Van'da sulu koşullarda yetiştirilen ayçiçeğinde en uygunekim zamanının 5 Mayıs ve en uygun bitki sıklığının ise 9000 bitki/da olduğu tespitedilmiştir.Anahtar kelimeler: Ayçiçeği, Bitki sıklığı, Çeşit, Ekim zamanı, Verim

ABSTRACTTHE EFFECTS OF THE DIFFERENT SOWING DATE AND PLANTDENSITY ON THE AGRONOMICAL, PHYSIOLOGICAL, YIELD ANDQUALITY COMPONENTS OF OILSEED SUNFLOWER(Helianthus annuus L.) CULTIVARS IN VANEKİN, ZehraPhD Thesis, Field Crops DepartmentSupervisor: Assoc. Prof. Dr. Burhan ARSLANDecember 2005, 166 pagesThis research was carried out to determine the optimum sowing date andplant density for different sunflower varieties in Van ecological conditions. The fieldtrials including four sowing densities (3000, 5000, 7000 and 9000 plant/da), threesowing dates (5 May, 15 May and 25 May) and three cultivars was performed underirrigated conditions in two years (2002 and 2003). The trial was conducted using arandomized complete block, split-split plot design with three replicates.In the study, first head appearance, flower bud appearance, vegetativeperiod, plant height, stem diameter, head diameter, the number of seeds per head,1000 seed weight, seed-setting ratio, seed width, seed length, single head yield, seedyield, kernel content, oil content, protein content, oil yield and protein yield wereinvestigated.Results from this study indicated that the effect of sowing date and plantdensity were found to be significant (P<0.01) in both years, and the delay of thesowing date decreased significantly in the all analyzed components. Averaged overyears, the highest seed yield (488.9 kg da-1) was obtained from the first sowing date,while the lowest yield (468.5 kg da-1) was determined in the last sowing date. On theother hand, increasing the plant density was determined in a significant increase inoil content, seed and oil yield of sunflower. The highest yield components wereobtained in 9000 plant/da density.As a result, it was determined that the optimum sowing date and plantpopulation for the achievement of maximum yields of irrigated sunflower was 5May and 9000 plant/da respectively in Van.Key words: Sunflower, Plant density, Cultivar, Sowing date, Yield