Üniversite Öğrencilerinin Doğu-batı Temsilleri: Ayrımlar, Eleştiriler, Talepler

Abstract

Nsan çevresini gözlemleyerek ve ona anlamlar yükleyerek çevresine ilişkin temsiller oluşturur. Söz konusu temsillertarihsel, kültürel ve sosyal arka plandan, bireyin çevreyle olan etkileşiminden ve paylaşılan anlamlardan etkilenerekinşa edilir (Göregenli, 2013). Bireylerin mekâna ilişkin sosyal temsillerini açığa çıkarmak amacıyla yaygın olarakkullanılan yöntemlerden biri de bilişsel haritalamadır. Bu çalışmada da etnik, politik ve coğrafi farklılıklar bakımından gençlerin Türkiye’ye ilişkin sosyal temsilleri bilişsel haritalama yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmada hemTürkiye’nin batısında yer alan Ege Üniversitesi’nde, hem de Türkiye’nin doğu ve güneydoğusunda yer alan Mersin,Mardin Artuklu ve Dicle Üniversitesi’nde çeşitli bölümlerde öğrenim gören toplam 461 üniversite öğrencisi yeralmıştır. Katılımcılara sosyo-demografik özelliklerini öğrenmeye yönelik soru formu verilmiş ve zihinlerindeki Türkiye’yi aktarmaları için bilişsel haritalama yöntemi uygulanmıştır. Haritalardan elde edilen veriler, içerik analizi iledeğerlendirilmiştir. İncelenen ögeler, coğrafi ve sembolik niteliklerine göre sınıflandırıldığında, coğrafi ögelerin denizler, dağlar, anıt-yapılar gibi doğal ve insan eliyle yapılmış nesnel ögeleri; sembolik ögelerin ise Türkiye’ye ilişkinçeşitli metaforları ve sembolleri içerdiği gözlenmiştir. Sembolik ögeler incelendiğinde, Türkiye’nin “Doğu”sununve “Batı”sının farklı sembol ve ifadelerle temsil edildiği dikkati çekmektedir. Bu ögelerin “talepler”, “eleştiriler”, ve“toplumsal ayrımlar” olmak üzere üç farklı kategori altında toplandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Haritalara yansıyantemsillerin gençlerin doğdukları ve yaşadıkları coğrafya tarafından şekillendirildiği görülmektedir. Araştırmanınsonuçları, Türkiye’deki etnik, kültürel ve coğrafi farklılıklar ile politik iklim göz önünde bulundurularak çevre psikolojisi ve sosyal psikoloji kuramlarıyla tartışılmıştır.