Browsing by Author "Öztürk, Yunus Emre"

Filter results by typing the first few letters
Now showing 1 - 1 of 1
  • Thumbnail Image
    Master Thesis
    Âmil ve Karîne Teorileri Bağlamında Lafız-Mana İlişkisi
    (2025) Öztürk, Yunus Emre; Çınar, Mehmet Şirin
    Bu çalışmada âmil ve karine teorileri bağlamında lafız-mana ilişkisine yaklaşmak hedeflenmiştir. Bununla beraber lafız-mana ilişkisi, dil ilimlerinden olan nahiv, mantık ve belagat çerçevesinde ele alınmış ve bu ilimlerin lafız-mana ilişkisine yaklaşım tarzları ortaya konmuştur. Daha sonra ise lafız-mana ilişkisine çağdaş yaklaşımlar başlığı altında edimbilim, semantik ve hermenötik disiplinleri ele alınmıştır. Nahiv ilmi çerçevesinde değerlendirilen işlevsel dilbilgisi lafızdan manaya geçişte sentaksal zemini oluşturmaktadır. Nahiv usulüne konu olan müşterek lafız olgusu, bir mana için birden fazla lafzın vazedildiğini ortaya koymaktadır. Mantık ilmi çerçevesinde delâlet türleri ele alınmış ve lafız-mana ilişkisi sistematize bir şekilde sunulmuştur. Belagat ilmi ise özellikle beyân ilmi özelinde manaların lafızlara büründürülmesindeki farklı ve etkili yolları inceleme konusu edinmektedir. Âmil teorisine gelecek olursak, iletişim esnasında varlığı kabul edilen birtakım lafzi ve manevi amiller neticesinde lafızların gramatik konumlarının tespit edildiği iddia edilmektedir. Modern dilbilimcilerden olan Temmâm Hassân ise âmillerin ve dolayısıyla irâb alametlerinin manaya delalet etmede yeterli olmadığını düşünmektedir. Ortaya attığı karineler teorisiyle birtakım lafzî ve manevi karinelerin yardımlaşması (تضافر القرائن) neticesinde doğru anlamın tespit edilebileceğini iddia etmektedir. Bunlarla beraber çağdaş dilbilimsel yaklaşımlardan olan edimbilim, mananın sadece lafızlarda ve gramatik konumlarda yüklü olmadığını savunmakta dolayısıyla da semantik ve gramer disiplinlerinin inceleme alanı dışında kalan anlamsal bölgeyi araştırmaktadır. Semantik ise mana nazariyesine konu olan her şeyi ele almaktadır. Yorumun bilimi olarak addedilen hermenötik ise anlamın tekliğinden ve kesinliğinden bahsedilemeyeceğini, her anlamın kendisiyle beraber bir yorumu da zorunlu kıldığını iddia etmektedir. Tüm bu bahsettiğimiz ilimler, disiplinler ve teoriler bağlamında lafız-mana ilişkisi ele alınmış ve bu ilim, disiplin ve teorilerin ortak alanları ile kesişim noktaları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma klasik dönemden modern döneme değin lafız-mana ilişkisinin evrimsel boyutunu ortaya koymayı amaçlamaktadır.