Arap Dilinde Edimbilimin Kökenleri, Yusuf Akyüz (Ankara: Sonçağ Akademi, 1. Basım, 2023), 256 Sayfa, ISBN:978-625-656951-5

Abstract

Son yüzyılda Batı dünyasında ortaya çıkan edimbilim, göstergeler ve göstergeleri kullananlar arasındaki ilişkiyi inceleme konusu edinen bir dilbilim dalıdır. Anlambilim ve sentaksın inceleme alanı dışında kalan anlamsal boyutu ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle bazı dilciler edimbilimi, dil bilgisi ve semantiğin “atık kutusu” olarak yorumlamıştır. Edimbilim, dilin sadece betimleme görevi bulunan ve birtakım sesleri karşıya aktarmaktan ibaret olmadığını aksine dilin bir edim-eylem aracı olduğunu savunmaktadır. Arap dili ilimlerinde edimbilimsel endişe ve gayelerin bulunduğu da ortadadır. Fakat edimbilim adında bir disiplin ortaya konmadığı için edimbilimsel faktörler gün yüzüne çıkmamaktadır. Özellikle belagat ilminin, muhatabın durumunu, makamını ve hâlini göz önünde bulundurması bu duruma delil teşkil etmektedir. İslam hukuk usûlündeki akid ifadeleri tamamıyla edim söz kuramıyla paralellik arz etmektedir. İnceleme konusu edindiğimiz bu eser, edimbilimi ve Arap dili ilimlerini, tefsir ve usûl ilimlerinin kesişim noktalarını, mezkûr ilimlerdeki edimbilimsel unsurları ortaya koymaya çalışmaktadır. Edimbilimin kavramlarını ortaya koyup açıkladıktan sonra bunların Arap dili ilimlerindeki karşılıkları örnekler üzerinden verilmeye çalışılmaktadır. Geniş bir literatürden faydalanan eser, alanda bu türden yapılacak çalışmalara örneklik ve kaynaklık teşkil edebilme potansiyelini haizdir.