Browsing by Author "Gökce, Bilcan"

Now showing 1 - 7 of 7

Doğu Anadolu Bölgesi Urartu Dönemi Dokuma Aletleri
(2019) Bilen, Gökhan; Gökce, Bilcan
Bu çalışma Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Urartu merkezleri ile nekropollerinden ele geçendokuma aletlerine ilişkin verileri kapsar. Dokuma aletleri arasında dokuma tezgâhları, kirkitler, dikiş iğneleri,spatulalar, taraklar, mekikler, makaralar, tezgâh ağırlıkları, iğler ve ağırşaklar yer almaktadır. Söz konusu dokuma aletlerinin üretiminde başta bronz ve kemik olmak üzere pişmiş toprak ile taş kullanılmıştır. Şimdilikahşaptan dokuma aletleri ele geçmemiştir. Olasılıkla bunlar toprak altında çürümüş ve günümüze ulaşamamıştır. Çalışmada ele almış olduğumuz dokuma aletleri ağırlık, form ve ölçü olarak çeşitlilik göstermektedir.Böylelikle işlenen kumaşın cinsi, kalınlığı ve kalitesinin dokuma aletlerinin özelliklerine yansıdığı düşünülebilir. İncelemiş olduğumuz dokuma aletlerinde sayısal olarak en fazla ağırşaklar bulunmakta ve bunu tezgâhağırlıkları izlemektedir. Bu durum diğer dokuma aletlerinin fazla kullanılmadığı anlamına gelmemelidir. Dokuma aletlerindeki çeşitlilik Urartu tekstil sektöründe bir iş bölümünün de var olduğunu göstermektedir.
In the Light of Archaeological Finds, Representational Art and Written Sources Wheeled Vehicles in Urartu Kingdom
(2011) Gökce, Bilcan; Çavuşoğlu, Rafet
Bu tezin araştırma konusu ?Arkeolojik Buluntular, Betimleme Sanatı ve Yazılı kaynaklar Işığı'nda Urartu Krallığı'nda Tekerlekli Taşıtlar?dır. Tekerlekli taşıtlar hem Anadolu hem de diğer Önasya uygarlıklarının askeri, sosyal, siyasi ve ekonomik gelişmesinde etkin ve önemli bir rol oynamıştır. Savaşlarda taşıtlar düşmanı kuşatan, izleyen ve kovalayan yüksek ve hareketli birer platformdurlar. Taşıtlar ayrıca avlanma ve çeşitli sivil amaçlar içinde kullanılmıştır. Bu araştırmada geçen teknik sözcüklerin herkes tarafından anlaşılmasını sağlayacak ?Terminoloji? bölümü hazırlanmıştır. Çalışmada eserlerin büyük çoğunluğu madenden olduğundan Urartu bölgesindeki maden yatakları, bunların çok iyi işletildikleri ve bol miktarda maden eserin üretildiğini belirtmek için Urartu madenciliği üzerinde durulmuştur. Urartu metal işlemeciliğinde malzeme ve teknikler diye bir başlık oluşturulmuştur. Malzeme bölümü maden, ahşap ve dokuma-deri başlıkları altında değerlendirilmiştir. Teknikler adlı bölüm ise yapım ve bezeme olmak üzere sınıflandırılmıştır.Tezin ana konusuna geçemeden önce Yakındoğu'da M.Ö. 4000'lerden Demir Çağı sonların kadar taşıtların tarihsel gelişimi verilmiştir. Böylece Urartu Krallığı'na kadar olan süreç izlenebilmiştir.Urartu Krallığı'nın hüküm sürdüğü topraklarda bugüne kadar yapılmış olan kazılarda bir bütün halinde taşıt ele geçmemiştir. Ancak Urartu'ya ait tekerlekli taşıtlar, kemer, miğfer, sadak vs. gibi eserler üzerine işlenmiş betimlemeler, duvar resimleri, kabartmalar ve mühür baskıları üzerinde görülmektedir. Bunlardan özellikle savaş taşıtları hakkında yazılı kaynaklarda bulunmaktadır. Bu tasvirler ve yazıtlı kaynaklar dışında çeşitli kazılardan ele geçen taşıt aksamları ve koşum takımları da belli başlı bilgi kaynaklarını oluşturmaktadır. Urartu Krallığı'nda dört ve iki tekerlekli olmak üzere iki tip taşıt tespit edilmiştir. İki tekerlekli taşıtlar yük ve savaş/av taşıtları olarak sınıflandırılmıştır. Taşıtlar askeri, av ve sivil amaçlı kullanılmıştır. Taşıta çekme işleminde çoğunlukla at, nadiren de boğa ve insan kullanılmıştır. Doktora çalışmasında çeşitli müzelere satın alma ve kazılardan gelen eserler, ayrıca bazı yayınlardan derlenen Urartu taşıt aksamları ve koşum takımları incelenerek bir katalog oluşturulmuştur. Katalog'da taşıt aksamlarından 16 taşıt oku ucu başlığı, 3 boyunduruk semeri ucu, 3 boyunduruk ucu başlığı, 4 boyunduruk süslemesi, 18 metal dizgin halkası, 3 tekerlek, 9 tekerlek kelepçesi, 15 dingil ucu başlığı, 9 dingil çivisi, 10 disk; koşum takımlarından 43 çıngırak, 17 göğüs plakası, 9 yakalık, 72 gem, 121 disk, 40 göz siperliği, 18 alınlık, 3 alınbandı, 1 sorguç, 5 omuz süsü/pendant olmak üzere toplam 419 adet eserden meydana getirilmiştir. Çalışmamızda incelemiş olduğumuz taşıt aksamları ve koşum takımlarının tipolojisinde arkeolojik buluntuların yanın da görsel sanatlarda görülenlerde kullanılmıştır. Bilindiği üzere bugüne kadar Urartu krallığının hâkimiyet sürdüğü bölgede yapılmış kazılarda bir bütün halinde taşıt ele geçmemiştir. Keza Urartu betimleme sanatında işlenmiş olan taşıtlar oldukça küçük boyutlu olduklarından bazı yerlerde detaylara inilmemiştir. Bu sebeplerle bugüne kadar bu konuda yapılmış çalışmalarda taşıtlara ve koşum hayvanlarına ait bazı malzemelerin kullanım yerleri konusuna netlik getirilememiştir. Araştırmamızda eserlerin kendi içerisinde tipolojisi yapılarak bu eksikliklere netlik getirilmiştir.Araştırmamızda taşıt aksamları ve koşum takımları üzerinde görülen süslemelerin ne tür bir amaçla yapıldığını söylemek için ikonografyası yapılmıştır. Keza bu tür süslemeler yazıtlı kaynaklara yansımadığından bu konuya tam olarak netlik getirilememektedir. Ancak işlenen motif, figür ve sembollerin büyük çoğunluğu, dinsel sahnelerde görüldüğünden, bunların şimdilik dinsel amaçlı olarak kullanıldıkları tespit edilmiştir. Urartu dönemi tekerlekli taşıt aksamları ve koşum takımları üzerinde görülen bezeme düzeni, figürlerin stil gelişimi, bazı bitkisel motifler, tekerleklerin parmak sayısı, üst destek çubukları ve yazıtlardan yola çıkılarak eserler tarihlendirilmiştir. Keza bunlar tarihsel gelişimde önemli etkenlerdir. Ayrıca tarihlemede çevre bölge uygarlıklarıyla da karşılaştırmalar yapılmıştır. Tarihleme de terminus post quem yöntemi uygulanmıştır. Daha sonra, bu veriler ışığında Urartu krallığında erken dönemlerinden geç dönemlerine kadar taşıtların genel gelişimi ortaya çıkarılmıştır. Yapılan tüm inceleme ve değerlendirmeler sonucunda; Urartu taşıtlarının çağdaş kültürlerle farklılıkları ya da benzerlikleri, Ön Asya dünyası içindeki yeri ve taşıdıkları önem ortaya konulmuştur. Elde edinilen bilgilerin ışığında varılan sonuçlar açıklanmıştır. Konu ile ilgili çizimler, resimler ve bunlara ilişkin levhalar listesi, ayrıca devletlerin coğrafi sınırları ve yerlerini gösteren haritalara yer verilmiştir.
Studies on the Pottery of Diyarbakır-Bismil Province (North of Tigris) Survey
(2005) Gökce, Bilcan; Özfırat, Aynur
Urartu Giyim Kuşamına Sosyo-kültürel Bir Bakış
(2016) Gökce, Bilcan
Bu makalede M.Ö. 9-7. yüzyıllar arasında Van Gölü Havzası merkez olmak üzere kurulmuş olan Urartu devletinde giyim kuşam sosyo-kültürel açıdan değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme bugüne kadar ele geçen tasvirli eserler, heykelcikler, arkeolojik buluntular ve yazılı kaynaklar ışığında yapılmıştır. Giyim kuşamı içeren söz konusu verilerden dönemin elbiseleri, başlıkları, ayakkabıları ve giysi aksesuarları hakkında bilgi edinmek mümkün olmaktadır. Çalışmada Urartu toplumunda giyim kuşamda cinsiyet ayrımı, giyim kuşamın işlevleri, giyim kuşamı etkileyen faktörler, bunların üretimi ve üreticilerine açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Urartu da coğrafi şartlar, sosyal sınıf farkı ve cinsiyetin giyimi etkileyen faktörlerin başında geldiği anlaşılmıştır. Böylelikle Urartuluların yaşamında önemli bir yeri olduğunu düşündüğümüz giyim kuşam dünyası aralanmaya çalışılmıştır.
Urartu Krallığı’nda Din Görevlileri
(2017) Gökce, Bilcan
-
Urartu Sanatında Hayvanlar Hakimi Betimi
(2017) Gökce, Bilcan
Urartu Devleti'nde hayvanlar hakimi betimi çok sık işlenmemiştir. Bilinen örnekleri de bir adet mühür, bir adet mühür baskısı ve bir at alınlığı üzerinde işlenmiş olanlardır. Söz konusu eserlerde hayvanlar hakimi betimi tanrı ve insan formunda tasvir edilmiştir. Hayvanlar hakimi betimlemeleri kendi aralarında giysileri, başlıkları, üzerinde hakimiyet kurdukları hayvanlar ve işleniş biçimleri açısından farklılıklar göstermektedir. Giysiler, mühür ve mühür baskısı üzerindeki örneklerde tek parça iken at alınlığında içte dize kadar gelen bir tunik ile bunun üzerinde ayak bileğine kadar uzanan bir mantodan oluşmaktadır. Ayrıca figürlerde sivri konikli, silindir ve yuvarlak tipli olmak üzere üç tip başlık kullanılmıştır. Hayvanlar hakimi Urartu ikonografisinde önemli bir yerleri olan aslan, dağ keçisi, boğa ve karışık yaratıklar üzerinde hakimiyet kurarken tasvir edilmiştir. Yine hayvanlar hakimi betimlemelerinde üslup farklıları da bulunmaktadır. Bu üslup farklılığı özellikle kanat, sakal ve duruş pozisyonlarında görülmektedir. Bunların yanı sıra Urartu sanatında tasvir edilmiş olan hayvan hakimi, çağdaşları Geç Hitit ve Yeni Assur sanatında işlenmiş olanlarla da benzerlikler sergilemektedir. Nitekim bu benzerlikler Urartu sanatında betimlenmiş olan hayvanlar hakimi figürlerinde Mezopotamya ve Anadolu geleneklerinin olduğunu göstermektedir
Urartu’da Libasyon Üzerine Bazı Düşünceler
(2018) Gökce, Bilcan
Urartu Dönemi’ne ait arkeolojik kalıntılar, yazılı veriler ve tasvirli eserler (kemerler ve mühür baskıları), libasyon ritüelleri hakkında bilgi içermektedir. Nitekim yazılı verilerinden Urartuların hasat zamanı (bağbozumu), tahta çıkış törenleri, sefere çıkma ve askerî zaferler sonrasında tanrı ve tanrıçalara hay-van kurbanı ile ziyafet temalı bir dizi tören gerçekleştirdikleri de bilinmektedir. Bu yönüyle Urartuların dinî yaşamında birçok tapınımla birlikte libasyonun da önemli bir yerinin olduğu düşünülebilir. Tasvirli eserlerde işlenmiş libasyon ritüellerinin erkek ve kadınlar tarafından yapıldığı görülmektedir. Bunlar libasyondan sorumlu din görevlileri olmalıdır. Libasyon ritüellerinde kullanılan başlıca kaplar küpler, kazanlar ve testilerdir. Bu kaplar kendi içinde malzeme, üslup ve yapım tekniği olarak farklılıklar göstermektedir. Kaplardaki bu durum libasyon ritüelinin yapılma amacının çeşitliliğini bağlanabilir. Ayrıca bazı tasvirlerde libasyon töreni müzik eşliğinde de yapılmıştır. Arkeolojik verilerden Urartuların libasyon ritüelini, hayat ağacı, steller ve hayat ağacı, ölü gömme gelenekleri ile tarımsal etkinliklerde düzenledikleri anlaşılmaktadır. Şimdilik elde her ne kadar bu konuyla ilgili arkeolojik veri bulunmasa da Urartuların olasılıkla çağdaşı Yeni Assur’da olduğu gibi libasyonu av etkinlikleri, askerî zaferler ve inşa etkinlikleri için de düzenlemiş oldukları söylenebilir.