Ferhad Pirbal'ın Eserlerinde Yersizyurtsuzluk İzleri Traces Of Deterritorialization İn Ferhad Pirbal's Novels

Abstract

20. yüzyılın önemli filozoflarından olan Gilles Deleuze, Felix Guattarî ile birlikte özellikle 68 kuşağı üzerine yaptıkları önemli çalışmalarıyla günümüzde adlarından söz ettirmektedirler. Deleuze'ye göre felsefe kavram üretme sanatıdır ve bu çerçevede yersizyurtsuzluk, rizom, savaş makineleri, arzu makineleri, göçebelik gibi kavramları türetmiş ve birçok yazar, fîlozof ve edebî eser ekseninde bu kavramlar üzerine çalışmışlardır. Deleuze ve Guattarî, bu kavramları epistemolojîk bir düzlemde post-modern bir statüye kavuşturmuştur. Ferhad Pirbal, büyük bir kürt ressam, araştırmacı akademîsyen, ve Edibidir. Akademîk ve bilimsel çalışmalarının yanınsıra edebî eserleriyle Kürt yazılı edebiyatına büyük katkılar sunmuştur. Pirbal edebi eserlerinde genellikle, mültecilik, göçebelik, sürgünlük temaları üzerinde durmuştur. Bunun yanısıra edebi eserlerinin içeriği toplumsal ve kişisel sorunlar açısından önemli bilgiler sunmaktadır. Eserlerinde her türlü totaliter otorîtelerî ve kişisel bağnazlıkları cesurca eleştirebilmiş ve bunlara alternatif yollar gösterebilmiştir. Ferhad Pirbal'ın romanları çalışmamızın ana eksenini oluşturduğundan ve roman türü de modern edebîyatın yeni bir türü olduğundan; yenî bir edebi tür olarak romanı ve romanın kürt edebiyatındaki yeri hakkında bilgiler sunmaya çalıştık. Araştırmamız ekseninde romanın kürt edebiyatındaki yeri, sürgün edebiyatında birleşti. Bu çalışmamızda, Ferhad Pirbal'ın romanlarını Deleuzyen felesefesî çerçevesinde değerlendirmeye çalıştık. Bunun yanında günümüzün büyük sorunları arasında kabul edilen mültecilik, iltica, göçebelik, sürgün ve yersziyurtsuzluk olgularını ontolojîk ve Deleuzyen bir çerçevede irdelemeye gayret ettik. Çalışmamızın ikinci kısmında ise bu bilgiler ışığında Pîrbal'ın roman karakterlerinde Deleuzyen bir çerçevede yersizyurtsuzluğun izlerini bulmaya çalıştık. Anahtar Kelimeler: Gilles Deleuze, Yersizyurtsuzluk, Göçebelik, Sürgün, Ferhad Pirbal.Gilles Deleuze, one of the important philosophers of the 20th century, is known today with his important studies, together with Felix Guattari, on the 68 generation. According to Deleuze, philosophy is the art of producing concepts, and in this context, they coined such concepts as homelessness, rhizome, war machines, desire machines, nomadism and many writers, philosophers and literary works have worked on these concepts. Deleuze and Guattari have given these concepts a post-modern status on an epistemological level. Ferhad Pirbal is a great Kurdish painter, academic researcher, and writer. In addition to his academic and scientific studies, he made great contributions to Kurdish written literature with his literary works. In his literary works, Pirbal generally focused on the themes of refugee, nomadism and exile. In addition, the content of his literary works presents important information in terms of social and personal problems. In his works, he was able to boldly criticize all kinds of totalitarian authorities and personal bigotry and show alternative ways to them. Since Ferhad Pirbal's novels constitute the main focus of our study and the novel genre is a new genre of modern literature; we tried to present information about the novel as a new literary genre and its place in Kurdish literature. In the context of our study, the place of the novel in Kurdish literature was united in exile literature. In this study, we tried to evaluate Ferhad Pirbal's novels within the framework of Deleuzian philosophy. In addition, we have tried to examine the phenomena of refugee, asylum, nomadism, exile and homelessness, which are considered among the major problems of today, in an ontological and Deleuzian framework. In the second part of our study, we tried to find the traces of deterrialization in Pîrbal's novel characters in the light of this information. Keywords: Gilles Deleuze, Deterrialization, Nomadism, Ferhat Pirbal, Exile. Gîles Deleuzeyî, yek ji navdartirîn fîlozofê serdema sedsala bîstemîn e ku bigel Felîks Guattarî li ser nifşên 68an xebat û vekolînên zanistî û civakî kirine. Li gorî Deleuze felsefe hilberandina têgehan e û li dor vê peywendê têgehên wek bêcîwarî, makîneyên şer, rhîzom, makîneyên arezuyê, koçberî hwd hilberandine û li dor gelek ramyaran ev têgehe nirxandine. Wan ev tegehane di çarçoveyekê epîstemalojîk de gehiştandine statûyekî post-modern û li ser van têgehan nirxandinên gelek serkeftî û girîng kirine. Ferhad Pîrbal, yek ji mezintirîn edeb, vekoler, ressam û akademîsyenekî kurd e. Li rex xebatên xwe yên akademîk û zanyarî, gelek berhemên edebî û hûnerî jî li lîteratûra kurdî ya nivîskî zêde kirîye. Pîrbal, berhemên xwe yên edebî pîranin li ser temayên wek koçberî, mişextî, penabertîyê hûnandine û bigel van jî pirsgirekên civakî û takekesî navenda berhemên wî de cihekî girîng digire. Di berhemên xwe de bi wêrekî karîye hemû otorîteyên totalîter, hişkebawerîyên takekesan rexne bike û rêyeke alternatifî nîşan bide. Ji ber ku xebata me li ser romanên Ferhad Pîrbal bûn û roman jî çejnekê nû edeba modern e. Me hem wek çejneke nû roman û hem jî cihê romanê di ebebîyata kurdî de nirxand. Li dor lêkolînên me jî di edebîyata kurdî de agahîyên me li ser edebîyata mişextîyê civîyan. Di vê xebatê de me hewld da em li dor felsefeya Deleuzyen, berhemên Ferhad Pîrbal yên edebî binirxînin. Her wiha me mijarên ku îro wek pirsgirekên sedsala bîst û yekemîn têne qebulkirin penabertî, penaxwazî, koçberî, mişextî, bêcîwarî hem di çarçoveya civakî û ontolojîk de hem jî di çarçoveya Deleuzyen de nirxand. Di beşa duyemîn de jî me li ronîya van agahîyan de çarçoveya Deleuzyen de şopên bêcîwarîyê li ser karakterên romanên Pîrbal ve eşkera kirine. Peyvên Sereke: Gilles Deleuze, Bêcîwarî, Koçberî, Ferhad Pîrbal, Mişextî.