Edebiyat Kuramı, Biçimbilim ve Bilişsel Şiirbilim

Abstract

Edebi metinlerin yaratılması ve algılanması ile ilişkili temel mekanizmaları anlama ve yorumlama arzusu ve bu mekanizmaların insan bilişi üzerindeki etkisi Aristoteles’in Poetika’sına kadar uzanır. Bununla birlikte, edebiyatı anlamaya yönelik çok çeşitli yaklaşımların ortaya çıktığı geçen yüzyılda; feminizm, sömürgecilik sonrası, queer teorisi ve okur tepkisi kuramı gibi çok sayıda teorinin yanı sıra biçimcilik, yeni eleştiri, biçimbilim, bilişsel şiirbilim, gibi bazı pratik analiz ve yorumlama yolları, bu sürecin karşıt temsilcileri olarak belirmişlerdir. Biçimbilim ve geliştirilmiş formu olan bilişsel şiirbilim, edebiyatın oluşum ve algılanma süreçlerini kavramada önemli ölçüde etkili olmuştur. Biçimbilim ve bilişsel şiirbilim genel olarak edebi teoriler başlığı altında ele alınmış olsalar da, işleme biçimlerindeki farklılığın bu varsayımları geçersiz kıldığı görülmüştür. Çünkü teoriden farklı olarak, deneysel kanıt, biçimbilim ve bilişsel şiirbilimin merkezinde yer alır. Bu makale, biçimbilim ve bilişsel şiirbilime genel bir bakış açısı sunmayı ve edebi teoriden hangi açılardan ayrıştıklarını göstermeyi amaçlamaktadır.