31 Mart Vakası ve Gezi Parkı Protestosunun İdeolojik, Sosyolojik ve Kültürel Karşılaştırması

Abstract

Tarih boyunca yaşanan toplumsal hareketler, iktidar ile halk arasındaki ilişkiyi yeniden şekillendiren önemli dönüm noktaları olmuştur. Bu bağlamda, 1909'daki 31 Mart Vakası ile 2013'teki Gezi Parkı protestoları, farklı tarihsel dönemlere ait olmalarına rağmen Türkiye'nin siyasi evrimi açısından kıyaslanabilir iki toplumsal olay olarak dikkat çekmektedir. Her iki kalkışma da devlet otoritesine karşı geliştirilen kitlesel birer tepki olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma, 31 Mart Vakası ile Gezi Parkı protestolarını karşılaştırmalı olarak inceleyerek; bu olayların ortaya çıktığı tarihsel ve toplumsal bağlamları, aktörlerini, sonuçlarını ve iktidar üzerindeki etkilerini analiz etmektedir. Her iki olayın da benzer sosyal, siyasi ve ideolojik motivasyonlarla geliştiği tezi savunulmaktadır. Analiz, liderlerin eğilimleri, halkın direniş biçimleri ve dış müdahale iddiaları üzerinden yürütülmüş; böylece Türkiye'deki siyasal dönüşüm süreçlerinin tarihsel sürekliliği ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Throughout history, social movements have served as pivotal moments that redefine the relationship between state power and the people. The March 31 Incident during the late Ottoman Empire and the Gezi Park Protests in contemporary Turkey represent two significant cases in this regard. Although more than a century apart, these events exhibit similarities in terms of government authority, public resistance, and the perceived role of external interventions. This thesis compares the March 31 Incident and the Gezi Park Protests, aiming to analyze the political and social conditions during these critical episodes, along with their consequences and impacts on governmental authority. It posits that both events were driven by comparable ideological, political, and social motivations despite differing historical contexts. The March 31 Incident has been recorded as a rebellion against Sultan Abdulhamid II and significantly altered the political structure of the late Ottoman Empire. Conversely, the Gezi Park Protests emerged as a broad-based civic response to the Justice and Development Party (AKP) government led by Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan. This study argues that both uprisings stemmed from public discontent toward authoritarian governance and restrictions on democratic freedoms. This study aims to reveal the historical continuity of political transformation in Turkey and contribute to a deeper understanding of mass mobilization against centralized authority