Toplumsal Bilincin \rkırılganlığı ve Yakınsayan \rdistopyalar: Katharıne \rburdekın’in Swastıka Nıght \radlı Romanının \rdurkheım’ın Kolektif \rbilinç Kavramı Üzerinden \rdeğerlendirilmesi\r

Abstract

Bilinç, genel olarak bireysel (psikolojik) ve \rtoplumsal (kolektif, sosyolojik) olmak üzere iki \rkategoriye ayrılmaktadır. Bireysel bilinç, bireyin \rkendisini ve çevresinde cereyan eden olayları \rtanıma, algılama, kavrama, fark etme sürecinde \riçselleştirdiği sezgisel değerler, vicdan veya neyin \ryanlış neyin doğru olduğunu belirleyen ahlaki \rpusula olarak tanımlanır. Toplumsal bilinç ise \rbireylerin önceki nesillerden miras aldığı ortak \ryaşam şekillerinden ibaret olan bilince kendi \ryaşam sürelerince de zamanın ruhuna uygun \reklemlemeler yaparak ortak kurumsal \rörgütlenmelerde cisimleştirdiği algı, düşünüş ve \rdavranış biçimlerinin bileşkesi olarak tanımlanır. \rÖznel olması nedeniyle, bir toplumu diğerlerinden \rayıran bir niteliğe sahip olan toplumsal bilinç, \rbireysel bilinçten önce oluştuğu ve ondan sonra da \rdevam ettiği için bireysel bilinçten bağımsız ve \ronun ötesinde konumlandırılır. Durkheim, \rtoplumlarda bireylerin benzeşmelerine dayalı \rmekanik ve bireylerin farklılığına dayalı organik\rolarak şekillenmiş iki farklı dayanışma (solidarity)\rolduğunu, toplumsal bilincin ise bu iki dayanışma \rşekline paralel geliştiğini belirtmektedir. \rDurkheim, aynı zamanda, toplumsal bilincin \rdevinimi olan toplumsal olayların, bireysel\rbilinçlerden bağımsız geliştiğini ve bireyin iradesi \r(bilinci) üzerinde tahakküm kurup onu \rşekillendirdiğini de ileri sürmektedir. Birey veya \rbelli toplum segmentleri için baskı ve tahakkümün \rhad safhada olduğu karanlık bir geleceği anlatan \rdistopya romanlarının çoğunun kurgulandığı \rzamanın toplumsal yapılarına bakıldığında, bu \rtoplumların daha çok mekanik dayanışmalı\rtoplumlar olduğu ileri sürülebilir. İngiliz yazar \rKatharine Burdekin’in Murray Constantine takma \radıyla 1937’de yazdığı Swastika Night adlı roman \rda zaman-mekan kurgusunu Hitler’in iktidarda \rolduğu ve mekanik dayanışmalı bir toplumsal \rbilincin tedavülde olduğu bir döneme \rdayandırmaktadır. Bu doğrultudan hareketle, \rBurdekin’in feminist distopya kategorisinde \rdeğerlendirilen Swastika Night adlı romanını, \rDurkheim’ın kolektif bilinç kavramı çerçevesinde \rdeğerlendiren bu makale, mekanik dayanışmalı \rtoplumlarda kolektif bilincin daha kırılgan ve \rgüdümlenmeye açık olduğunu ortaya koymayı \ramaçlamaktadır.