Image of Light in 15th & 16th Century Ottoman Poetry

Abstract

Işık hem görünen hem de varlıkların görünmesini sağlayan enerjinin adıdır. İnsanoğlu, çağlardan beri ışığa önem vermiştir. Doğal aydınlatma kaynakları olan yıldızlar, güneş ve ay insanlar için büyük önem arz etmiştir. Zamanla insanlar, ışığın nimetlerinden daha iyi yararlanmak ve gecenin karanlığını da gündüz gibi aydınlık yapmak amacıyla uğraşlar vermiş ve yapay aydınlatma araçlarını elde etmişlerdir. İnsana ışığı sunan bu doğal kaynaklar ve yapay araçlar insan nazarında oldukça kıymetlenmiş ve toplumsal manada ışık birçok alanda önemli bir değer hâline gelmiştir. Klasik Türk şiirinde de konuların ele alınışında en önemli ilham ve gözlem kaynaklarından biri ışıktır. Günün ilk vakitlerinde gökte beliren kızıllıktan ay ve yıldızların çıkmasına, elde taşınan meşalelerden her ortamı ışıklandıran mumlara, sevgilide aydınlıkla bütünleşmiş güzellik unsurlarından memduhun aydınlıklarla dile getirilmiş özelliklerine, ışığın cisimlere yansımasından dini kaynaklarda ışığın işlenişine varıncaya kadar maddi ve manevi birçok durumun anlatılışında ışığa, ışık kaynaklarına, ışıkla ilgili dini ve toplumsal inançlara değinilmiştir. Işık bir imge olarak değerlendirmiş, ışıkla ilgili teşbih ilgileri kurulmuş, beyitlerde ele alınan pek çok konuya aydınlık-karanlık tezatlığında bakılmıştır. Bu çalışmada 15 ve 16. yüzyılın önde gelen şairlerinden seçilmiş on beş divandan hareketle şairlerin şiirlerinde ışık imgesine yükledikleri anlamların ve ışıkla ilgili önem teşkil eden hemen her unsuru şiirlerinde nasıl işlediklerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma yapılırken yüzyılın önde gelen şairlerinin divanları taranmış, ilgili beyitler tespit edilip konuyu açıklamada emsal olacağı düşünülen örnekler seçilmiş, konu başlık ve alt başlıkları ile ilgili ön bilgiler verilmiş ve örnek beyitlerin açıklanması ile çalışma tamamlanmıştır.Light is the name of both something seen and also make creatures seen. Humanbeing pay special attention to the light since centuries. Stars, the sun and the moon which are natural energy sources have been very important for people. In time, people achieve lightning equipment to get better benefit from light's advantages and to illuminate dark like daytime. These natural and artifical sources bringing light become more valuable in the sight of people morover, light become substantial in many areas. Light is one of the most important source for observation and inspiration in classical Turkish poetry. Light, light sources, beliefs about religion and society is mentioned from the redness with first light of the morning appeared on the sky, with emerging moon and the stars, from candles to torches, from beauty elements integrated with light to features of glorified elements, from reflection of the light on the objects to handling light in religious sources. Light is evaluated as an image and comparison relevance is established moreover many subjects are refered to light and dark contradiction. In this study, by considering the 15 collected poems chosen from prominent poets of 15th &16th centuries It is aimed to find attributed meanings of light image. In addition to this, how almost every element about the importance of light in the poems is discussed. While studying, prominent collected poems are scanned and also relevant couplets are determined after the precedent examples are chosen. The study is completed by giving foreknowledge about topic titles with sub-titles and by explaining example couplets.