İkinci Meşrutiyet Dönemi Kadın Dergilerinin Görsel Tasarımı

Abstract

İkinci Meşrutiyet Dönemi Osmanlı kadınlarının kimlik ve toplumsal varlıklarını kanıtlama savaşına başladıkları dönemdir. Osmanlı devlet politikası, imparatorluğun bütünlüğünü koruyabilmek açısından modernleşme yolunda adım atmanın zorunluluğunu fark ettiği için sosyal ve siyasal hayatı etkileyecek kurum ve kuruluşların gelişimini destekledi. Başta İstanbul olmak üzere bu dönem; büyük kentlerde yeni okullar, yeni gazeteler ve yeni bir yaşam anlayışını yansıtan batı felsefesini benimsetmeyi amaçlayan siyasal hareketlerin yoğunlaştığı bir dönemdir. 1908' de iktidarı ele geçiren jön Türkler ordunun modernizasyonu yanında orta gelir grubunun entelektüel ve siyasal gelişimi için önemli adımlar atmışlardır. Kadın hareketinin ilk adımları modernleşme bilincinin serpilmeye başladığı bu döneme rastlar. Kadınların İslami bakış açısıyla sınıflandırılması ve Osmanlı toplumsal yaşamının güçlü ataerkil yapısı kadın hareketlerinde kat edilen yolun çok sayıda engelle karşılaşmasına neden olmuştur. Araştırma Osmanlı kadını hareketinin kadın dergilerine yansıması boyutunda ele alınacaktır. Grafik tasarımcı olan araştırmacı bu dergileri makaleleri boyutunda değil özellikle görsel yansımalar sunan görüntülü söylemleri ile ele alacaktır. Osmanlı' da ki kadın hareketi Batı' da olduğu gibi cinsiyetçi politikalara karşı bir cinsel kimlik savaşı olmasının dışında Doğulu kültür kimliğinin modernizasyonu açısından da farklılık taşımaktadır. Bu nedenle incelenecek kadın dergilerinin içerikleri bir yandan kadın haklarını meşrulaştırmaya yönelik düşünceleri içerirken, büyük ölçüde de modernleşmek isteyen, erkeğin yanında yer alan, onu destekleyen modern yaşantının koşullarını gerçekleştirebilen Batılı kadın teması öne çıkarılarak işlenmiştir. Kadın dergilerinin modernleşme ile feminizmi bir arada yansıtmaları nedeniyle görsel analizler yalnızca feminist söylemlerin sunumunu değil Osmanlı kadınının modernizmi algılayış biçimini de kapsamıştır