Çocukların Dijital Cihaz Kullanımına Yönelik Ebeveyn Bilgi ve Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Metodolojik Bir Çalışma

Abstract

Amaç: Bu çalışma, ebeveynlerin çocukların dijital cihaz kullanımına ilişkin bilgi ve tutumlarını ölçmek için kapsamlı bir ölçek oluşturmayı ve bu ölçeğin geçerlilik ve güvenilirliğini titizlikle inceleyerek etkinliğini sağlamayı amaçlamaktadır. Yöntem: Çalışma metodolojik bir yaklaşımla tasarlanmış ve yürütülmüştür. Çocukların Dijital Cihaz Kullanımına Yönelik Ebeveyn Bilgi-Tutum Ölçeği için 43 maddelik bir soru havuzu oluşturulmuştur. Maddelere yönelik uzman görüşleri alındıktan ve pilot çalışma yapıldıktan sonra madde sayısı 19’a düşürülmüştür. 19 maddelik ölçek için bir alan çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırma, bir üniversite eğitim ve araştırma hastanesinin çocuk kliniklerinde Şubat-Mart 2023 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini, belirtilen tarihler arasında ilgili hastanenin çocuk kliniklerinde herhangi bir nedenle yatan, 6 ay ile 6 yaş arasındaki çocukların, kronik hastalığı veya psikolojik problemi olmayan, iletişim ve iş birliğine açık ebeveynleri (N=416) oluşturmuştur. Araştırma, örneklem yöntemi kullanılmadan evrenin tamamıyla gerçekleştirilmiştir. Verilerin istatistiksel analizi SPSS ve AMOS yazılımları ile yapılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi %5 olarak kabul edilmiştir. Etik ilkelere uygun davranılmıştır. Bulgular: Elde edilen verilerin faktörleştirme için uygun olduğu ve örneklem büyüklüğünün yeterli olduğu belirlenmiştir. Yapı geçerliliğini keşfetmek için açıklayıcı faktör analizi yapılmıştır. Faktör sayısı özdeğer kriteri, açıklanan varyans ve eğim grafiğine göre belirlenmiştir. Ölçek maddeleri 3 bileşene sahip olup aralarında anlamlı bir korelasyon bulunmuştur. Faktörlerin açıkladığı toplam varyans %61,3’tür. Ölçeğin toplam puan ortalaması 75,95±10,7 olup, güvenilirlik Cronbach alfa katsayısı 0,979 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin iç tutarlılığı için madde ayırt ediciliği yöntemi kullanılmış ve her bir maddenin ölçülen olguyu ayırt ettiği ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0,001). Açıklayıcı faktör analizi gizli bir yapıyı ortaya koymuş, bu yapının geçerliliğini doğrulamak ve güçlendirmek için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Elde edilen analiz sonuçlarının uyum ölçüm tablosuna göre iyi uyum (CMIN/df: 1.679; RMSEA: 0.04; SRMR: 0.045; CFI: 0.978; AGFI: 0.925; NNFI (TLI): 972) ve kabul edilebilir uyum (NFI: 0.947; GFI: 0.946; RFI: 0.934; PNFI: 0.759; PGFI: 682) değerleri arasında olduğu ve karşılaştırılan modelin AIC, CAIC ve ECVI değerlerinden düşük olduğu bulunmuştur. Sonuç: Ebeveynlerin çocukların dijital cihaz kullanımına yönelik bilgi ve tutumlarını ölçmek için geçerlilik ve güvenilirlik testinden geçen, 5’li Likert tipi, üç boyutlu ve 19 maddelik bir ölçek geliştirilmiştir.