Erzurumlu Emrah Court of Divan Literaure Effects and Sufism

Abstract

Türk edebiyatı, yüzyıllar boyunca çeşitli müşterekleri bünyesinde barındıran bir bilim alanı olarak gelişimini sürdürmüştür. Halk edebiyatı, dîvân edebiyatı ile tasavvufî tekke edebiyatı farklı kollardan gelişmiş ve bu alanlarda yapılan çalışmalar sonucunda birçok önemli şahsiyet yetişmiştir. Bu durum, yazarın hangi alanda verimli ve faydalı olacaksa o alanda yoğunlaşmasını sağladığı gibi; çeşitli ortaklıkların getirisi olan zenginlik ise edebî hayata renk katmıştır. Bu müşterekler, saz şâirlerinin iç dünyasını ve şiir telakkisini farklı üslûp ve mazmûnlarla yansıtmasını kolaylaştırmıştır. Dîvân edebiyatı ve halk edebiyatının ortaklıkları ile ilgili olarak bugüne kadar birçok edebiyat araştırmacısı, yapmış oldukları araştırmalar sonucunda çeşitli neticelere varmışlardır. Erzurumlu Emrah, bu noktada hem çağdaşlarında bırakmış olduğu izler ile dönemine damgasını vurmuş; hem de nesilden nesile geçen sazlı-sözlü şiir söyleme sanatını geleneğe dönüştürmede önemli bir yere sahip olmuştur. Tasavvufî konularla alakalı olan Emrah, Allah'ın varlığı, birliği ile dünyanın fanîliğini şiirlerinde işlemiştir. Erzurumlu Emrah, saz şâirlerinin fikir dünyasında bulunan ahiret inancını çeşitli mazmunlarıyla dile getirmiştir. Dertli, Seyranî, Zihnî gibi çağdaşlarının arasında farklı bir yere sahip olan Emrah, tasavvufu kendisine bir düstûr edinmiştir. Emrah döneminde, tarikatler üzerindeki baskıcı yönetim şekli, medrese eğitimi görmüş olması, sürekli seyyah vaziyette bulunması manzum eserlerinin temasını oluşturmuştur. Tarikat ehli oluşu, dinî - tasavvufî konularda da şiirler yazmasına neden olmuştur. Aruz veznini, kusurlu da olsa çokça kullanmıştır. Heceyle yazdığı şiirlerde, ilahî aşkı anlatmış, dinî - tasavvufî mazmunlar kullanmış ve zahit tipini taşlamıştır. Ondaki bu çok yönlülük ve samimiyet karşılığını bulmuştur ve gittiği yerlerde ahâli Erzurumlu Emrah'ı benimsemiş ve onu zengin şahsiyetler himayesi altında tutmuştur. Birden çok evlilik yapmış olan Emrah, kendisine dokunan bazı halleri de karşısındakine beddua ederek kaleme almıştır. Bu da Emrah'ın her haliyle doğal ve samimî olduğunu göstermektedir. Tezde, Emrah'ın tasavvufî kişiliği etrafında yazdığı şiirler incelenmiştir. Yaşadığı yüzyıl itibarıyla siyasî ve kültürel bir değişimin içinde olan Emrah, kaldığı ve gezdiği yerlerde sesini duyurmuş, kendisinden sonraki nesillere de ışık tutup onlara önderlik etmiş, 'Âşık Emrah Kolu' diye yeni bir saz şiiri geleneğinin kurucusu ve üstadı olmuştur. Bu noktaya gelene kadar birçok sıkıntı çekmiş olan şâir, yeni bir geleneğin oluşmasında kurucu vasfına sahiptir. Farklı çalışmalarda Erzurumlu Emrah'ın bu özelliğinden bahsedilmekle beraber, kaynaklar daha gün yüzüne çıkmayan hususiyetlerin olduğunu düşündürmüştür.

Turkish literature throughout the centuries, incorporating the various commons has continued its development as a scientific discipline. Folk, the Sufi dervish and Divan literatures developed from different branches of literature has led to the growth of many significant personalities. This situation, in which area the poet's going to be productive and useful as it enables the concentration in the area like; various partnerships that bring wealth has enlivened the literary life. This commons has made easier the reflection of the inner world of Saz poets and poetry in different style and mazmuns. Classical literature and folk literature to date regarding the partnership of many literary researchers have reached different results. Erzurumlu Emrah, at this point, has had an important place in the conversion of art of telling the reed-oral poetry tradition from generation to generation and left traces in contemporary. Emrah one side of mysticism, always with God in contemplation was always relevant in the belief of Hereafter telling the transience of the world in his poetry as most of poems has the same belief. Emrah with a different place among his contemporary, Dertli, Seyranî, Zihni has made the mysticism a way of life for himself. Repressive form of government on Tariqah, his madrasa training, having continual state of pilgrim and to see the world as an inn were the major factors in the formation of Emrah's temperament. Being a cognoscente of the Tariqah and the lover of Hakk has led Emrah writing religious-mystical poetry. In his poems with syllable he has expressed the love of God, guidence of religious-mystic subjects and criticized Zahit type. His sincerity and versatility have been evaluated by inhabitants and he has been embraced wherever he went and wealthy personalities kept him under auspices. Emrah who had multiple marriages, has written criticized poems sometimes mixed with curse when he was irritated by people. This situation has indicated to us the natural and sincere form of Emrah. In this thesis we examine Emrah's poems that he wrote around his mystical personality and the information on his life can be seen. In his century, he has been one of the pioneers in the political and cultural changes. He has been focus of interest wherever he went. He has enlightened subsequent generations and became the head master of poetic tradition named Asik Emrah Kolu. Emrah, grown up by Anatolian tradition and suffered lots of hardship have been the founder of a tradition. Different studies have mentioned this feature of Emrah, although the characteristics of sources suggest that more has to face the day.