Transitional Periods in Van Gevaş

Abstract

Halk kültürü, bireyin topluma uyum sağlamasına ve bireyin toplumda belli bir düzen oluşturmasına katkıda bulunur. Bu kültürün oluşmasında toplumun tarihi, sosyal yapısı ve gelenek, görenekleri etkili olur. Tüm bunlar bireyi bireye, aileyi aileye yakınlaştırırken aynı zamanda toplumun da kaynaşmasına ve ortak noktalarda buluşmalarına da kaynaklık eder. Çalışma Van'ın Gevaş ilçesindeki geçiş dönemi inanmalarını ve uygulamalarını ele almaktadır. İnsan hayatının en önemli geçiş dönemleri; doğum, evlenme, askerlik ve ölümdür. Geçiş dönemlerinde birey, yeni hayatına uyum sağlaması için birtakım uygulama ve ritüellerden geçer. Bunların amacı bireyin yeni durumunu kutsamak ve onu korumaktır. Geçiş dönemleri sadece bireyi değil aynı zamanda toplumun devamını sağlamak, korumak ve kutsamak içindir. Bundan dolayı bireyin geçmiş ve gelecek arasında köprü kurmasını da sağlar. Araştırmanın giriş bölümünde, araştırmanın konusu ve önemi, araştırmanın yöntemi, araştırmanın amacı anlatılmıştır. Araştırmanın birinci bölümünde kullanılan bazı kavramlar açıklanmıştır. Araştırmanın ikinci bölümünde araştırma alanı olarak seçilen Gevaş'ın tarihi, sosyal ve kültürel özellikleri hakkında bilgi verilmiş, böylelikle araştırma alanı tanıtılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın üçüncü bölümünde doğum, evlenme, askerlik ve ölüm başlıkları altında derlenen malzeme sunulmuş ve değerlendirmesi yapılmıştır. Malzeme sunulurken elde edilen bilgileri diğer Türk toplulukları ile benzerlikleri ve farklılıkları, mitoloji, din, gelenekle bağlantıları verilmeye çalışılmıştır. Bölümün ilk alt başlığı 'doğum' olarak belirlenmiştir. Doğumla ilgili âdet ve inanmalar, doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası olarak ele alınmıştır. Bu dönemde birçok adet, gelenek, inanış ve ritüel vardır. Yeni duruma geçerken savunmasız olan bireyi korumak için de birtakım inanma ve pratikler vardır. Bölümün ikinci alt başlığı olarak belirlenen 'evlenme' bölümünde düğün öncesi, düğün ve düğün sonrası olarak verilmiştir. Burada da yeni duruma geçişi kutsamak için birçok inanma, gelenek ve görenek vardır. Geçiş dönemlerinin üçüncü aşaması askerliktir. Askerlik öncesi, sonrası uygulamalar olarak ele alınmıştır. Diğer üç geçiş dönemine göre fazla uygulama ve inanış olmamakla beraber birtakım pratikleri ve inanmaları barından bir dönemdir. Geçiş dönemlerinin dördüncüsü olan 'ölüm', dördüncü alt başlıkta ele alınmıştır. Ölümle ilgili âdet ve inanmalar, ölüm öncesi, ölüm sırası, ölüm sonrası sıralamasıyla anlatılmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında genel bir değerlendirme yapılarak tez konusu tamamlanmıştır. Kaynaklar sözlü kaynak ve yazılı kaynak olarak verilmiştir. Anahtar Kelimeler : Geçiş Dönemleri, Doğum, Evlenme, Askerlik, Ölüm. Sayfa Sayısı : XV+250 Danışman : Prof. Dr. Zeki TAŞTAN

Folk culture contributes to the individual's adaptation to the society and the individual to establish a certain order in the society. The history, social structure, traditions and customs of the society are effective in the formation of this culture. All of these bring the individual to the individual and the family to the family, while at the same time, it is a source of the social integration and meeting at common points. The study deals with the transitional beliefs and practices in Van's Gevaş district. The most important transition periods of human life; birth, marriage, military service and death. During the transition periods, the individual undergoes a number of practices and rituals to adapt to his new life. Their purpose is to bless the individual's new condition and protect it. Transition periods are for ensuring, protecting and blessing not only the individual but also the society. Therefore, it also enables the individual to bridge the past and the future. In the introduction part of the research, the subject and importance of the research, the method of the research, the purpose of the research are explained. Some concepts used in the first part of the research are explained. In the second part of the research, information was given about the historical, social and cultural characteristics of Gevaş, which was chosen as a research area, and thus, the research area was tried to be introduced. In the third part of the study, material compiled under the titles of birth, marriage, military service and death was presented and evaluated. The information obtained while presenting the material was tried to be given similarities and differences with other Turkish communities, mythology, religion and tradition. The first subtitle of the department is determined as 'birth'. Customs and beliefs about birth are discussed before, during and after birth. There are many traditions, beliefs and rituals during this period. There are also some beliefs and practices to protect the individual who is vulnerable in the new situation. In the 'marriage' section, which is determined as the second subtitle of the department, it has been given before the wedding and after the wedding. There are many beliefs, traditions and customs here to bless the transition to the new state. The third phase of the transition periods is military service. Before and after military applications are considered as applications. Although there is not much practice and belief compared to the other three transition periods, it is a period due to some practices and beliefs. The 'death', the fourth of the transition periods, is dealt with in the fourth subtitle. The customs and beliefs about death are described in pre-death, death sequence, post-death order. In the conclusion part of the study, the thesis topic was completed by making a general evaluation. Sources are given as oral and written sources. Keywords : Transition Periods, Birth, Marriage, Military Service, Death. Number Of Pages : XV+250 Advisor : Prof. Dr. Zeki TAŞTAN