Determination of Grain Yield, Yield Components and Karyological Parameters of Some Primary Tritipyrum (triticum Durum × Thinopyrum Bessarabicum) Lines Under Van-Saray Conditions

Abstract

Buğdayın yabani akrabalarından olan tuzlu kıyı otu (Thinopyrum bessarabicum), makarnalık buğday (Triticum durum) ile melezinden Primer Tritipyrum elde edilip, daha sonra Primer Tritipyrum, Ekmeklik buğdayla melezlenip, sekonder Tritipyrum elde ediliyor. Buğdayla kıyaslandığında, değişik stres faktörlerine daha çok dayanaklılık gösteren Tritipyrum hatlarının değişik ülkelerde ve bölgelere adaptasyonun başlangıçıyla, bu araştırma, Van-Saray ekolojik koşullarında 14 Birincil Tritipyrum hattı, 2 Tritikale ve 4 ekmeklik buğday çeşidi bu çalışmada ekime alınmıştır. Tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülen denemede, genotiplerin, başaklanma-erme süresi, bitki boyu, m2 de başak sayısı, tane verimi, bin tane ağırlığı, sap ve başak uzunluğu, başak ve biyolojik verimi ve hasat indeksi parametreleri belirlenmiştir. Ayrıca hasat edilen Tritipyrum hatlarında, kromozom stabilitesini kontrol etmek için, karyotip analizi, kromozom sayısı ve kromozom yapısı incelenmiştir. Genotiplere ait ortalamaların karşılaştırılmasında Duncan testi kullanılmıştır. Kullanılan Tritipyrum hatlarına ait ortalamalar karşılaştırıldığında; başaklanma süresi 86–121 gün (Tritipyrum 5, Tritipyrum 3); erme süresi 37-50 gün (Tritipyrum 10, Tritipyrum 2); bitki boyu 47-94 cm (Tritipyrum 9, Tritipyrum 11); m2 deki başak sayısı 161-518 adet (Tritipyrum 8, Tritipyrum 11); tane verimi 62.7-220.8 kg/da (Tritipyrum 1, Tritipyrum 11); bin tane ağırlığı 26-40.5 g (Tritipyrum 11, Tritipyrum 3); sap uzunluğu 41-82 cm (Tritipyrum 9, Tritipyrum 13); başak uzunluğu 5-13 cm (Tritipyrum 7, Tritipyrum 11); başak verimi 71.6-315.8 g/m2 (Tritipyrum 7, Tritipyrum 11); biyolojik verim 270.6-925-4 g/m2 (Tritipyrum 1, Tritipyrum 11) ve Hasat İndeksi %19.08-%28-41 (Tritipyrum 7, Tritipyrum 4) bulunmuştur. Karyolojik analizlerde, kromozom ölçüleri MicroMeasure 3.3 programı ile yapılmıştır. Tritipyrum hatlarında en uzun kromozom 17.01 mikrometre (Tritipyrum 5) ve en kısa kromozom 7.22 mikrometre (Tritipyrum 9) ölçülmüştür. Tritipyrum hatlarının hepsi 42 kromozom sayısına sahip olup, anormal kromozom sayısı ve yapısı gözlemlenmemiştir.

Primary Tritipyrum is obtained by crossing the coastal halophyte (Thinopyrum bessarabicum), a wild relative of wheat with durum wheat (Triticum durum). Subsequently, Primary Tritipyrum is hybridized with bread wheat to yield Secondary Tritipyrum. With the beginning of the adaptation of Tritipyrum lines, which are more resistant to various stress factors compared to wheat, to different countries and regions, 14 Primary Tritipyrum lines, 2 Triticale and 4 bread wheat varieties were planted in Van-Saray ecological conditions in this study. In the experiment, which was carried out with three replications according to the randomized block experimental design, the parameters of the genotypes such as spike emerge and maturity time, plant height, number of spikes per m2, grain yield, thousand grain weight, stem and spike length, spike and biological yield and harvest index were determined. Duncan test was used to compare the means of genotypes. When the averages of the Tritipyrum lines used are compared; spike emerge 86–121 days (Tritipyrum 5, Tritipyrum 3); maturity period 37-50 days (Tritipyrum 10, Tritipyrum 2); plant height 47-94 cm (Tritipyrum 9, Tritipyrum 11); Number of spikes per m2: 161-518 (Tritipyrum 8, Tritipyrum 11); grain yield 62.7-220.8 Kg/da (Tritipyrum 1, Tritipyrum 11); thousand grain weight 26-40.5 gr (Tritipyrum 11, Tritipyrum 3); stem length 41-82 cm (Tritipyrum 9, Tritipyrum 13); spike length 5-13 cm (Tritipyrum 7, Tritipyrum 11); spike yield 71.6-315.8 gr/m2 (Tritipyrum 7, Tritipyrum 11); biological yield was found to be 270.6-925-4 gr/m2 (Tritipyrum 1, Tritipyrum 11) and Harvest Index %19.08-%28-41 (Tritipyrum 7, Tritipyrum 4). In karyological analyses, chromosome measurements were made with the MicroMeasure 3.3 program. Longest chromosome in Tritipyrum lines17.01 micrometer (Tritipyrum 5) and shortest chromosome 7.22 measured in micrometers (Tritipyrum 9). All Tritipyrum lines have 42 chromosomes, and there is not abnormal chromosome, abnormal chromosome numbers and abnormal chromosome structures have been observed.