Van Herby Cheese on the Way of Becoming a Touristic Product

Abstract

Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Van şehri coğrafya bakımından önemli bir konuma sahiptir ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Şehir sınırları içerisinde bulunan Van Gölü, Akdamar Kilisesi, 'kaleler kenti' olarak anılmasını sağlayan kaleleri, dünyaca ünlü kedisi, kahvaltısı ve Van otlu peyniri ile adından sıkça söz ettirmektedir. Van, sahip olduğu bu zenginlikleriyle ve pek çok turizm aktivitesine olanak veren coğrafyası ile Doğu'nun önemli bir turizm kentidir. Van ili bu zenginliklerinin yanı sıra özellikle hayvancılık alanında Türkiye'de önemli bir potansiyele sahiptir ve ekonomik girdilerinin büyük kısmını bu sektörden sağlamaktadır. Ancak sahip olduğu bu zenginliklerine rağmen sosyo-ekonomik olarak gelişmişlik düzeyinde Türkiye'de iller bazında çok arka sıralarda yer almaktadır. Özellikle kırsal bölgelerde yaşanan sosyo-ekonomik sorunlar genç nüfusun kırdan kente ve kent dışına göçmesinin nedeni olarak görülmektedir. Kentin sahip olduğu hayvancılık ve hayvancılıktan elde edilen ürünlerini kırsal kalkınmada tarım ve turizm bileşeni kapsamında kullanmanın önemli bir katma değer yaratacağı benzer iyi uygulamalar göz önüne alındığında açıktır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, önemli yerel bir lezzet olan ancak turistik ürün olarak henüz yeterince değerlendirilemeyen Van otlu peynirinin sürdürülebilir turizm bakışı çerçevesinde turistik ürün olarak pazarlanabilmesi ve turizmin kırsal kalkınma bileşeni olarak kullanılmasıdır. Bu doğrultuda çalışmada Van otlu peynirinin turistik ürün olması yolunda yapılması gerekenlerin ortaya konulabilmesi ve ne şekilde bir ürün yaratılabileceği üzerinde durulmuştur. Van'ın dört farklı ilçesinde saha çalışmaları ile yürütülen araştırma, nitel araştırma yöntemi ile durum çalışması olarak yorumlayıcı bir paradigma ile yürütülmüştür. Ayrıca, çalışma araştırmacının da katılımcı gözlemci olarak yer aldığı etnografik yöntem ile desteklenmiştir. Araştırmada peynirin üretim süreci, hikâyesi, turistik ürün olması yolunda var olan sorunlar hakkında veri toplamak amacıyla yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sahaları, Van Tarihi Peynirciler Çarşısı'nda 16 esnaf ile yapılan görüşmeler neticesinde belirlenmiştir. Buna göre Van'ın Başkale ilçesinin Ortayol köyü, Çatak ilçesinin Görentaş köyü Badılhali yaylası, Özalp İlçesi'nin Aşağı Molla Hasan köyü, Gürpınar ilçesinin Yoldüştü köyü ele alınmıştır. Araştırmada belirtilen mahallelerde (köylerde) 25 kadın ile ve ayrıca ziyaret edilen köylerde muhtarlar ve yaylalarda ise çobanlar ile görüşmeler yapılmıştır. Çalışma sonucunda Van otlu peynirinin üretim hikâyesinin çok özel ve bir ürün olarak sunulabilecek içeriğe sahip olduğu ve bu hikâyenin paylaşılabilmesi için yerel halkın turizm paydaşları ile birlikte bu hikâyeyi bir ürün olarak benzer iyi uygulamalarda olduğu gibi pazarlayabileceği ortaya konulmuştur. Bu çalışma sırasında yerel halkın bu konuda son derece istekli olduğu ancak kırsal turizm konusunda yeterli bilgilerinin olmadığı ve yerel dinamiklerin ayrı ayrı bu konuda istekli oldukları ancak birlikte çalışma noktasında sorunlar olduğu görülmüştür. Ayrıca Van otlu peynirin geleneksel üretiminin giderek yok olduğu ve bu somut olmayan kültürel miras olarak tescil edilerek geleneği devam ettirilmesinin ve tamamen geleneğe uygun üretimin desteklenmesinin gerekliliği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Van, Van otlu peyniri, Turistik ürün, etnografı ve çoklu vaka çalışması.

Van city in the Eastern Anatolian Region has a significant location in term of geography as well as hosting many civilizations. Besides its world famous cat, breakfast and herby cheese, Van city is well-known for Van Lake, Akdamar Island, the castles making it called as the city of forts, in its borders. It is a substantial touristic place of the Eastern Anatolian Region with its treasures, and its geography providing opportunities for touristic activities. Besides these its treasures, Van city has a greate potential specially in livestock and it provides a lot of its economic expenses from this sector. Although these treasures of it, in term of the city is in the far back row among other cities in Turkey at the level of development. Particularly, soc-economic issues, which are lived in ruler regions, are accepted as the reason of young population's immigration from ruler regions to urban regions, even from the city to any another place. It is clear with similar good applications that the usage of the livestock and livestock products of the city in rural development will create an added value according to the combination of agriculture tourism. It is focused on Van herby cheese, being local taste but not having been evaluated, as a touristic product, can be sold as a touristic products and is used as a combination of touristic rural development within the stadible framework of tourism perspective. That's way in the study, It is focused on what should be done for Van herby cheese on the way of becoming a touristic product and how to make the cheese. In the four different districts of Van city, it has been done field study by using a qualitative research method with an interpreter paradigma as the case study. Also it has been participated in the study as a participation, researcher, and observer. By using a ethnographic method. In the study, it has been had face to face interviews to obtain date about the story, the obstacles that experiences on the way of becoming a touristic product, the production process of cheese with the research. The areas of the research has been determined as a result of the negotiations in the historical cheese market. It has been handled Ortayol village of Başkale district, Görentaş village of Çatak district, Badıhali tableland, Aşağı Molla Hasan village of Özalp district, Yol Düştü village of Gürpınar district according to this. It has been had interviews with twenty five women and local authorities in the villages, visited and defined in the researceh. Also, it has been interviewed with shepherds in the tablelands. It is put forth that local people with tourism stakeholder can market this story as a production like being in good applications to share the cheese production according to the result of the study. During this work, the local people are very willing to this but not have sufficient information about tourism and local dynamics are separately willing about this topic, but it is recognized, there is a problem at the working point. Also it has been seen that the traditional production of Van herby cheese, which is getting lost day by day, should be recorded as an intangible cultural heritage and should be supported in a traditional manner to provide the continuity of the cheese.