Doğrusal Olmayan Regresyon Yöntemi Kullanılarak Kütle Transferine Dayalı Bir Referans Evapotranspirasyon Tahmin Modeli Geliştirilmesi

Abstract

Referans evapotrasnpirasyon (ETo), toprak yüzeyinden buharlaşma ve referans çim bitkisinden terleme yolu ile atmosfere transfer edilen toplam su buharı kütlesi olarak tanımlanmaktadır. Hidroloji bilimi kapsamındaki birçok çalışmada temel veri olarak kullanılan ETo, atmosferik buhar basıncı açığına dayalı kütle transferi yolu ile gerçekleşmektedir. ETo, lizimetre sistemleri ile doğrudan ölçülebilmektedir. Ancak, bu sistemler ile gerçekleştirilen ölçme işlemleri zor ve zaman alıcıdır. Bu nedenle, kütle transferine dayalı ampirik modeller kullanılarak ETo miktarının tahmin edilmesi yaklaşımı pratikte daha fazla tercih edilmektedir. Bu çalışmada, Van ili mikroklima alanı iklim ve çevre koşulları ile uyumlu kütle transferine dayalı bir ampirik ETo tahmin modelinin oluşturulması amaçlanmıştır. Tahmin modeli, 2012 ile 2022 yılları arasında ölçülen 11 yıllık günlük ortalama iklim verileri kullanılarak, Microsoft Excel programı çözücü eklentisi aracılığıyla oluşturulmuş ve aynı verilerle test edilmiştir. Bu model kullanılarak tahmin edilen günlük ETo değerleri ile standart FAO-56 Penman & Monteith (PM) eşitliği kullanılarak tahmin edilen günlük ETo değerleri arasındaki sapmanın bir göstergesi olarak hesaplanan ortalama mutlak hata (MAE), ortalama mutlak yüzde hata (MAPE), karekök ortalama karesel hata (RMSE) ve regresyon katsayısı (R2) katsayısı sırasıyla 0.27 mm/gün, %7.02, 0.32 mm/gün ve 0.98 olarak belirlenmiştir. Kütle transferine dayalı modelin Van ili koşullarında standart FAO-56 PM eşitliğinin alternatifi olarak kullanılabileği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, bu modelin yöre koşullarında hazırlanacak sulama programı ve kuraklık eylem planı çalışmalarında faydalı olacağı düşünülmektedir.