The Theory of Will in Islamic Law

Abstract

İnsanın iç dünyasında içkin bulunan iradenin, hukukî bir anlam ve geçerlilik kazanması için dışa aksettirilmesi gerekir. Farklı bir ifadeyle içte oluşan, özü ve mahiyeti gereği subjektif bir anlam taşıyan iradenin hüküm ifade edebilmesi için dışta bilinmesi gerekir. İradenin bir aşaması sayılan ihtiyâr, hukukî işlemlerin özünü teşkil etmektedir. Bu bakımdan İslâm hukukunda ihtiyâr sahibi olmayan gayri mümeyyiz çocuk, mecnun (akıl hastası) ve bayılan kimselerin hukukî işlemlere ilişkin beyanları hükümsüzdür. Bu çalışmamızda İslâm hukuku meselelerinden ihtiyâr nazariyesini ele aldık. Çalışmamızda ihtiyâr kavramının mahiyeti yanında İslâm hukuk ekollerinden Hanefî, Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerinin ihtiyâr kavramına yönelik yaklaşımları üzerinde de durduk. İhtiyâr ile rızânın yakın anlamlı olmasına bağlı olarak mezheplerin sözü edilen iki kavrama ilişkin yaklaşımları farklı olmuştur. Akdin doğuracağı sonuca yönelik rızâ bulunmadığı halde, akdin sebebine ilişkin salt bir ihtiyârın hukukî açıdan geçerliliği konusunda mezheplerin tutumunun nasıl olduğunu araştırdık. Öte yandan ihtiyâr ile ehliyet ârızaları arasındaki ilişkiyi konu edinerek, ehliyet ârızalarının ihtiyârı ne derecede etkilediğini ve/ya ortadan kaldırdığını tespit etmeye gayret gösterdik. Bilhassa ikrâh, hezl ve hata gibi iradenin kısmen şaibeli olduğu durumlarda ihtiyârın varlığının ve hukukî bakımdan geçerliliğinin mümkün olup olmadığını mezheplerin görüşleri doğrultusunda konu edindik. Ayrıca akdin hükümleri arasında yer alan fâsid ile ihtiyâr arasındaki ilişkinin nasıl olduğu ve bu doğrultuda fesih ihtimali bulunan ve bulunmayan akitlerin taksiminde mihenk taşı konumunda olan ihtiyârın işlevi üzerinde durduk. Bununla birlikte irade muhtâriyeti ve akit hürriyetinde ihtiyârın rölüne ilişkin delilleri ortaya koyarak tahlillerde bulunduk. Anahtar Kelimeler: İslâm Hukuku, İrade, İhtiyâr, Rızâ, İrade Beyanı, İkrâh, Fesih.

The will, which is immanent in the inner world of man and consists, must be reflected outward in order to gain a legal meaning and validity. In other words, the will, which is formed inside and which has a subjective meaning due to its essence and nature, must be known externally in order to be able to express a judgment. The will, considered as a part of the will, constitutes the essence of the legal transactions. In this respect, the statements of unwilling children, mentally ill (cunun) and fainted persons regarding legal proceedings are invalid in Islamic law. In this study, we discussed the theory of will, one of the issues of Islamic law. In our study, besides the nature of the concept of will, one of the Islamic law schools We also focused on the approaches of Hanafi, Mâlikî, Shafii and Hanbali sects towards the concept of elder. Depending on the close meaning of will and consent, the approaches of the sects to the two concepts mentioned were different. Although there is no consent for the outcome of the contract, we have investigated how the sects' attitude is regarding the legal validity of a pure will regarding the reason for the contract. On the other hand, by discussing the relationship between willpower and license fâailures, we tried to determine to what extent license fâilures affect and/or eliminate the will of man. In particular, we discussed whether the existence of the will and its legal validity is possible in cases where the will is partially questionable, such as ikrâh, hezl and error, in line with the views of the sects. In addition, we focused on the relationship between the vicious provision and the will, which is among the provisions of the contract, and in this direction, the function of the will, which is the cornerstone in the division of contracts with or without the possibility of annulment. In addition to this, we made analyzes by presenting the evidences regarding the role of the free-will in the autonomy of will and freedom of contract. Key Words: Islamic Law, Will, Consent, Declaration of Will, Renunciation, Termination.