Turgut Cansever'in Mekân Kavrayışı

Abstract

Bu çalışmada Turgut Cansever'in mekân kavramına yönelik görüşleri ele alınmıştır. Mekân mefhumu ile ilgili düşünceleri onun insan, varlık, inanç ile ilgili görüşlerine de değinilerek irdelenmiştir. Cansever'in görüşleri üzerine birçok tez yazılmıştır. Ancak bunlar mimarlık, sosyoloji veya kamu yönetimi alanlarında yazılmış tezler olup daha ziyade mütefekkir-mimarın mimari pratiği üzerinden incelendiği çalışmalardır. Ancak Cansever'e ilişkin felsefe alanından bir tez yazılmadığı anlaşılmıştır. Bu çalışma ise felsefe alanında yapılmış bir çalışmadır. Çalışmada Cansever'in mekân kavramına ilişkin kavrayışı ve bu kavrayışın bir felsefe niteliği taşıyıp taşımadığı tartışılmaya çalışılmıştır. Tezin özgünlük iddiası ise buradadır. Cansever'in insan sorununa, mimarlık meselelerine bakışının yirminci yüzyıl felsefesinin önemli kabul edilen bazı felsefe disiplinleriyle ilişkisinin olup olmadığı ve düşüncelerindeki İslâm inancının etkisi incelenmiştir. Cansever'in mekân görüşlerinin yanında, kendisinin öteki mekân kavrayışlarına yönelik eleştirilerine de yine bu çalışmada yer verilmiştir. Çalışma boyunca anlaşılmıştır ki Cansever mekân görüşlerini belirtirken bunu başka kavrayışlara yönelik eleştiriler getirerek gerçekleştirmiştir. Mütefekkir-mimarın yoğun eleştirel tavrı ise eleştirilerinin çalışmada müstakil bir bölüm içerisinde ele alınmasını gerektirmiştir. Belirtildiği üzere çalışma mimarın mekân anlayışının bir mekân felsefesini ihtiva edip etmediği sorusunun yanıtlanmaya çalışılması hedefindedir. Konuyu tek bir kültürel zeminde ele almayıp mekân fenomenini İslâm kültüründeki, Batı kültüründeki ve Asya kültüründeki tezahür tarzları açısından ele almıştır. Çalışmanın neticesinde ise mimarın gerçekleştirdiği mekân ile ilgili düşünce pratiğinin bir felsefe olduğu sonucuna varılmıştır. Çünkü mimar, mekân ve mimarlık kavramlarını irdelerken bunu, kavramları tarihsel ve etimolojik açılardan inceleyerek yapmıştır. Örneğin mimar kavramının anlamsal olarak dünyayı güzelleştirmek ile ilişkisine değinmiş, mekân ve mimarlık kavramlarının tarih boyunca dönemlerin inanç ve düşünce yapılarıyla ilişkisini ortaya koymuştur. Bu incelemelerinde mekân ve mimari kavramlarını, pratiklerini tahlil ederek bunların artalanında bir inanç, düşünce (veya felsefenin) olduğunu belirtmiş, onları ortaya çıkarmayı hedeflemiştir. Bu yüzden çalışmanın sonucunda varılan bu neticeyle beraber onun sırf bir mimar olarak değil, düşünür-mimar ve yaptığı düşünsel faaliyetin de bir felsefi pratik olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.In this study, Turgut Cansever's views on the concept of space are discussed. His thoughts on the concept of space are analysed by referring to his views on human, being and belief. Many theses have been written on Cansever's views. However, these theses are written in the fields of architecture, sociology or public administration and are rather studies in which the philosopher-architect is analysed through his architectural practice. However, it is understood that no thesis on Cansever has been written in the field of philosophy. This study is a study in the field of philosophy. In the study, Cansever's conception of the concept of space and whether this conception has a philosophical character has been tried to be discussed. The claim of originality of the thesis is here. Whether Cansever's view of the human problem and architectural issues is related to some philosophical disciplines that are considered important in twentieth century philosophy and the influence of Islamic faith on his thoughts are analysed. In addition to Cansever's views on space, his criticisms of other conceptions of space are also included in this study. Throughout the study, it was understood that Cansever, while expressing his views on space, did so by criticising other conceptions of space. The intense critical attitude of the intellectual-architect required his criticisms to be dealt with in a separate section in the study. As stated, the study aims to answer the question of whether the architect's understanding of space contains a philosophy of space. He did not deal with the subject on a single cultural ground, but analysed the phenomenon of space in terms of its manifestations in Islamic, Western and Asian cultures. As a result of the study, it was concluded that the architect's practice of thinking about the space he realises is a philosophy. Because while examining the concepts of architect, space and architecture, he did this by examining the concepts from historical and etymological perspectives. For example, he mentioned the semantic relationship of the concept of architect with beautifying the world, and revealed the relationship of the concepts of space and architecture with the beliefs and thought structures of the periods throughout history. In these analyses, he analysed the concepts and practices of space and architecture and stated that there was a belief, thought (or philosophy) behind them and aimed to reveal them. Therefore, it was concluded that he should be considered not only as an architect, but also as a thinker-architect and his intellectual activity as a philosophical practice.