Anemi Olan Çocuklarda Optik Koherans Tomografi ile Göz Bulgularının Değerlendirilmesi

Abstract

Anemi Olan Çocuklarda Optik Koherans Tomografi ile Göz Bulgularının Değerlendirilmesi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Tıpta Uzmanlık Tezi, Van, 2025. Bu çalıĢma, 4-18 yaĢ arası çocuklarda demir eksikliği anemisi (DEA), B12 vitamini eksikliği anemisi ve her iki eksikliğin birlikte görüldüğü olgularda, hematolojik ve biyokimyasal parametreler ile optik koherens tomografi (OCT) kullanılarak değerlendirilen retinal yapısal değiĢiklikleri incelemeyi ve tedavi öncesi-sonrası değiĢimleri karĢılaĢtırarak, anemiye bağlı göz bulgularının takibini amaçlamaktadır. ÇalıĢmaya 2023 yılında Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı'nda takip edilen toplam 80 birey dahil edilmiĢtir. Hastalar, demir eksikliği anemisi (n=35) ve B12 vitamini eksikliği ve demir eksikliği anemisi (mikt tip anemi) (n=19) olarak iki gruba ayrılmıĢtır. Sağlıklı kontrol grubu olarak 26 kiĢi çalıĢmaya dahil edilmiĢtir. Tüm bireylerde tedavi öncesi ve tedavi sonrası birinci ayda; hemoglobin (Hb), hematokrit (Htc), ortalama eritrosit hacmi (MCV), serum demir, ferritin ve total demir bağlama kapasitesi (TDBK) gibi parametreler değerlendirilmiĢtir. Retinal sinir lifi tabakası (RNFL) kalınlığı, subfoveal koroid kalınlığı ve makula kalınlığı gibi OCT parametreleri ölçülmüĢ ve tedavi öncesi ile sonrası karĢılaĢtırılmıĢtır. Tedavi öncesinde demir eksikliği grubunda Hb, Htc, MCV, ferritin ve serum demir düzeyleri anlamlı derecede düĢük, TDBK ise yüksek saptanmıĢtır (p<0,001). Tedavi sonrası tüm hematolojik parametrelerde istatistiksel olarak anlamlı iyileĢmeler kaydedilmiĢtir (p<0,001). OCT değerlendirmesinde, tedavi öncesi anemi gruplarında sağlıklı kontrollerle karĢılaĢtırıldığında, global RNFL, superior RNFL ve temporal RNFL kalınlıklarında anlamlı azalma olduğu belirlenmiĢtir (p<0,05). Subfoveal koroid kalınlığı da anemili çocuklarda kontrollerden belirgin Ģekilde daha ince bulunmuĢtur (p<0,001). Tedavi sonrası, RNFL kalınlıkları ve subfoveal koroid kalınlığı anlamlı artıĢ göstermiĢtir (p<0,05). Makula kalınlıklarında ise tedavi öncesi ve sonrası arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıĢtır (p>0,05). Tedavi öncesi RNFL ve koroid kalınlıklarının hematolojik parametrelerle pozitif korelasyon gösterdiği saptanmıĢtır. Hemoglobin ve ferritin düzeylerindeki artıĢ ile RNFL kalınlıklarında paralel iyileĢme gözlenmiĢtir. Bu çalıĢma, çocukluk çağındaki demir ve B12 vitamini eksikliklerinin, hematolojik etkilerinin yanı sıra retinal yapısal değiĢikliklere de yol açtığını ve bu değiĢikliklerin OCT ile güvenilir bir Ģekilde izlenebileceğini göstermiĢtir. Tedavi sonrası retinal parametrelerdeki vi iyileĢmeler, OCT'nin anemiye bağlı göz bulgularının değerlendirilmesi ve tedaviye yanıtın izlenmesi açısından önemli bir araç olduğunu desteklemektedir. Anemili çocuklarda rutin oftalmolojik taramanın göz sağlığının korunmasında önemli katkılar sağlayabileceği düĢünülmektedir. Anahtar Kelimeler: B12 Eksikliği Anemisi, Demir Eksikliği Anemisi, Koroid Kalınlığı, Optik Koherens Tomografi, Retinal Sinir Lifi Tabakası.

Evaluation of Ocular Findings by Optical Coherence Tomography in Children with Anemia. Medical Specialty Thesis, Van Yuzuncu Yil University, Institute of Health Sciences, Department of Pediatrics, Van. This study aimed to evaluate retinal structural changes using optical coherence tomography (OCT) in children aged 4–18 years with iron deficiency anemia (IDA), vitamin B12 deficiency anemia, and cases with combined deficiencies. The objective was to monitor anemia-related ocular findings dynamically by comparing these retinal changes with hematological and biochemical parameters before and after treatment. A total of 54 patients from Van Yüzüncü Yıl University Faculty of Medicine, Department of Pediatrics, and 26 healthy controls were included. Patients were divided into two groups: IDA (n=35) and vitamin B12 deficiency anemia and IDA (n=19). All participants underwent assessment of hemoglobin (Hb), hematocrit (Hct), mean corpuscular volume (MCV), serum iron, ferritin, and total iron-binding capacity (TIBC) prior to and one month after treatment. OCT measurements included retinal nerve fiber layer (RNFL) thickness, subfoveal choroidal thickness, and macular thickness. Before treatment, the IDA group had significantly lower Hb, Hct, MCV, ferritin, and serum iron levels, while TIBC was higher (p<0.001). All hematological parameters improved significantly after treatment (p<0.001). OCT analysis revealed significantly reduced global, superior, and temporal RNFL thicknesses and subfoveal choroidal thickness in anemic groups compared to controls (p<0.05, p<0.001). Following treatment, RNFL and subfoveal choroidal thicknesses increased significantly (p<0.05), while no significant change was vii observed in macular thickness (p>0.05). Pre-treatment RNFL and choroidal thicknesses showed positive correlations with hematological parameters, especially with Hb and ferritin levels. In conclusion, iron and vitamin B12 deficiencies in childhood lead to structural retinal changes in addition to hematological effects, which can be reliably monitored using OCT. The observed improvements in retinal parameters after treatment highlight the value of OCT for evaluating anemia-related ocular findings and monitoring treatment response. Routine ophthalmological screening may contribute to the protection of ocular health in anemic children. Keywords: Choroidal Thickness, Iron Deficiency Anemia, Optical Coherence Tomography, Retinal Nerve Fiber Layer, Vitamin B12 Deficiency Anemia.